Mấy mươi năm trước, thiên nhiên thiên cảnh bên Lào sinh sống, để lại bao nhiêu chuyện kể dân gian truyền miệng nhau tới bây giờ:
Một chuyện:
- Sáng thứ hai, ở sân trường học tôi chợt nhớ tới một câu chuyện mấy ngày cuối tuần qua, thì thào ở chợ búa: Xảy ra ở làng của một người bạn học chung lớp, ở nơi làng đó xa thành phố, sáng nay gặp bạn tôi hỏi:
- Cuối tuần qua bạn có trở về quê làng không? Như mình đã nghe câu chuyện kỳ kỳ lạ lạ xảy ra ở làng của bạn?
Người bạn nói:
- Câu chuyện bàn chân đen ấy đã xảy ra mấy tháng trước trong mùa hè trời mưa lớn, khá lâu rồi, người ta đi tới làng mình buôn bán mới nhặt chuyện lạ đó về kể:
Chuyện là:
- Sau trận mưa lớn và có cơn lũ đầu tiên từ núi rừng trôi về. Vừa nói tới đây thì đến giờ vào lớp học, mỗi lần mà nghe chuyện ma hay là chuyện lạ thì tôi rất là mê luôn.
Tôi nói:
- Rồi chiều nào rảnh kể cho mình nghe. Hai người ráo bước vào lớp học.
Cuối tuần thì bạn trở về quê với ba mẹ, nên một buổi chiều trong tuần thảnh thơi tôi tới chơi nhà bạn, nghe chuyện kể:
Bạn kể:
- Sau thi cử mùa hè, mình trở về làng giúp ba mẹ ruộng nương vườn trái, có một cơn mưa đầu tiên trong năm, lớn vô kể, cây cối, nhà cửa, xác sinh vật, trôi qua làng của mình. Người làng không ai dám xuống bờ sông đón củi vì cơn lũ quá mạnh, và may mắn làng mình ở trên cao hơn bờ sông, rồi người trong làng ai cũng đứng ngó cơn lũ đó với lo lắng cho mấy làng trên ở sát bờ sông. Hơn một ngày trời mưa lớn mới ngừng hạt mưa, chờ cho sông lặng im, một ngày nữa nước mới rút xuống, người trong làng cả mình cũng xuống bờ sông gom củi thành đống. Cây lớn thì lấy cưa xuống cắt ra cho ngắn rồi từ từ khuân lên nhà. Trong lúc người đầy bờ sông thì bỗng nhiên có một người phụ nữ trong làng đang kéo một cây củi vướng với đá bờ sông hét lên và chạy: “Chân người, chân người chết, chân người!” Cô lấy 2 tay bưng miệng. Người trong làng ai cũng chạy tới, mình cũng chạy tới coi, theo ngón tay cô chỉ thì thấy một bàn chân người thật từ mắt cá chân, vướng vào khe đá bờ sông như phơi nắng 1 ngày đã tím đen rồi. Mấy người già cả trong làng mới gói cái bàn chân đen mang lên chùa rồi báo với huyện coi là 3 làng mà ở men sông phía trên làng mình có ai đã chết hay mất tích trong cơn lũ này, cho thân nhân người ta đến nhận.
Trong mấy ngày trôi qua rong ruổi với hạt mưa mùa không ngớt, làng quê không trải nhựa, ngập với bùn lầy, những cơn mưa dài qua đêm như rửa sạch những vết chân người trong ngày, rồi chờ đón vết chân mới khi ngày mới sang. Tôi ngồi nghe bạn kể quá vui không có một câu hỏi nào thêm, hai cái tai tôi đứng thẳng lên trời và hồi hộp chờ cho đến đoạn bàn chân đen tái xuất giang hồ dọa người. Sau khi mang bàn chân vào chùa, cơn mưa mùa rải rác qua đêm thì cũng không ai để ý gì cả, ai cũng chờ ngóng tin từ huyện coi có ai chết chóc gì không? Một ngày trôi đi với mệt mỏi ruộng nương ẩm ướt, ai cũng ở nhà nào nhà đó ăn cơm chiều rồi im lìm theo lối sống miền quê.
Ngày thứ 2 tới, đời sống bận rộn theo thiên nhiên như thường, cho đến chiều mới về thì hôm nay, ông sư thầy gọi họp ở chùa gấp, thay mặt mọi gia đình dù đường đi bùn lầy cũng phải tới theo truyền thống người Lào. Chập choạng đã tối, đèn măng-sông bắt đầu thắp sáng và khi đến đông đủ thì ông chủ trì mới nói:
- Các con mở cái hộp bàn chân đó ra mà coi đã rồi ai có ý kiến gì hẵng nói.
Một lát tất cả mọi người ngồi đừ ra chỉ biết lắc đầu thôi, vừa mệt mỏi từ ruộng nương về, chẳng nói gì cả chỉ ngó nhau ngơ ngác lạ lùng khi bàn chân đó đầy là bùn khô.
Ông sư thầy mới kể:
- Sáng này khi tôi dậy từ sớm để chuẩn bị tụng kinh sáng 5 giờ, tôi nghe tiếng giãy giụa nhè nhẹ ở phía hè chùa nơi để bàn chân, tôi bước tới thì thấy cái bàn chân đó toàn là bùn và đang nghiêng mình vào trong cái hộp đựng nó, vết bùn đi lên vỉa hè này thì chú tiểu lau chùi rồi, tôi theo vết chân khi còn sớm thì thấy nó về từ con đường giữa làng, qua sân chùa đất đỏ cả 50 thước vuông từng vết từng vết một. Mấy hôm nay trời vẫn mưa, sáng mai thì thử để ý coi trên đường trong làng có vết chân gì không.
Nói xong, ông sư thầy cầm cái bàn chân ra lau cho sạch những vết bùn mà đang dính đó trước mặt người làng rồi bỏ vào cái hộp đựng như trước. Tất cả ngó nhau ngơ ngác lạnh hồn nổi gai ốc in rõ trên nét mặt, cũng chỉ lắc đầu rồi đứng lên đi về không có ai có một ý kiến gì cả.
Sáng dậy ngày tiếp theo, là ngày rằm mà người ở Lào nghỉ động thổ ruộng nương chỉ làm việc nhà và đi chùa nghe kinh. Từ chập choạng sáng có một chú tiểu con cỡ 12 tuổi đang đứng ngó con đường giữa làng, vết bàn chân đi ra khỏi chùa rồi trở về đó, chú tiểu chạy la làng về báo cho ông sư thầy. Sáng ra thì bắt đầu với tiếng xôn xao trong làng, khi nó xuất hiện vết bùn ở bậc cầu thang nhà người vẫn còn ướt đẫm, như bàn chân đó đã đến thăm viếng từng nhà một.
Sáng ra sau khi sư thầy và chú tiểu đi xin xôi trở về chùa, người làng mỗi gia đình bưng thức ăn sáng vào chùa rồi nghe kinh, ai cũng chắp tay lễ cầu cho linh hồn của cái bàn chân đó được bình an. Sáng nay ở chùa nhộn nhịp nhất luôn, ai cũng muốn thấy bàn chân có vết bùn dính hay không??
Ông sư thầy mới dẫn tất cả đến vỉa hè ngoài kia ngó ra sân chùa: Tiếng “Ồ!” chen nhau ra khỏi miệng người làng, giữa ban ngày nếu ban đêm sẽ gợn hồn đến đâu nữa.
Bước chân bùn trở về từ phía làng, qua sân chùa rồi từng bước đến cái hộp đựng nó, ông sư thầy miệng lẩm bẩm tụng kinh và lau bùn ra khỏi bàn chân để gọn lại như thường xuyên. Người làng ai cũng chắp tay lễ và cầu xin cho biết là gia đình nào đã có người chết để đưa về chủ nó. Đã mấy ngày rồi nhưng huyện cũng chưa có tin báo gì cả, thời đó phải đi bộ cả hơn 10 cây số đường đất đỏ mới tới nhau để đưa tin được chứ không giống như bây giờ xe cộ và tin tức nhanh chóng. Hôm nay ngày rằm nghỉ ngơi cả làng, ông trưởng làng với tất cả ngồi xuống bàn nhau cho 3 người đi lên huyện hỏi cho rõ coi có gia đình nào có người chết trong trận mưa lũ đó không, để cho gọn và xong câu chuyện bàn chân đen ngày hôm nay.
Trong lúc đó, ông sư thầy đi đến nơi bàn chân đen trong cái hộp miệng lẩm bẩm và mỉm cười, ai thấy cũng ngạc nhiên và hỏi ông có gì lạ bất thường không? Ông chỉ mỉm cười thôi và một lát sau ông mới nói:
- Tất cả các con ngày nghỉ mà trong làng có chuyện lạ thì các con hãy ở lại đây chia sẻ nỗi sầu với bàn chân chờ 3 người đi lên huyện về, còn đàn bà con gái về làm việc nhà và chuẩn bị bữa cơm trưa đem đến cúng chùa theo ngày rằm.
Bây giờ trong chùa chỉ còn năm người già cả, ngồi trò chuyện vui nhau, sau mấy tuần bận rộn về ruộng nương đi sớm về tối nhà nào ở nhà đó, hôm nay mới có cơ hội được gặp nhau, ngồi kề cận với cái bàn chân đen đang ngủ say như mệt mỏi quá đêm trở về.
Tôi ngồi há miệng nghe bạn kể như mình đang chìm vào trong câu chuyện, như cái bàn chân đó đang ở trước mắt của mình, và chú ý nghe tiếp câu chuyện:
- Mấy tiếng đồng hồ trôi đi đã đến trưa rồi, người làng bưng thức ăn trưa đến chùa, một lát khi xong bữa cơm, ai cũng hồi hộp ngồi chờ theo giõi câu chuyện đang xảy ra, chờ mấy người đi lên huyện về, đi tới đi lui ngó cái hộp đựng bàn chân đang nằm ngủ im, nhiều người khấn vái cho người chết được đi chốn bình an và bàn chân này được về với chủ nó. Cỡ gần 1 giờ trưa thì đằng phía cổng chùa xuất hiện 3 bóng người đã về, cái mong mỏi muốn biết tin từ huyện, đang ngồi bỗng bật đứng lên cả lũ với nhau.
Ông sư thầy đứng đó mới nói:
- Để cho 3 người mới về ăn cơm xong đã, rồi hẵng bàn nhau kẻo đói chết, lại có thêm 6 cái bàn chân nữa bây giờ, ăn cơm xong rồi đừng quên gọi ông nghe, ông vào ngồi tỉnh tâm một lát.
Ai cũng cười lên khà khà và nói đúng rồi, 3 người vừa về vừa đói thì cho người ta ăn cơm trưa đã kẻo đói chết mất, rồi 3 người vừa ăn cơm vừa trò chuyện là:
- Trong cơn lũ mấy ngày trước, thì 3 làng ở trên dọc theo sông không có ai chết chóc gì cả, chỉ có nhà cửa với sinh vật nuôi bị cuốn trôi thôi.
Tất cả ngồi xung quanh 3 người đang ăn cơm, rất là thắc mắc thì thào nhau về bàn chân đó là của người làng nào đây?
Người ở chùa bây giờ chỉ biết ngồi ngó cái hộp đựng bàn chân rồi lắc đầu thôi.
Ông trưởng làng mới nói:
- Tin tức trên huyện thì không có một người nào bị mất hay chết chóc gì cả, và chúng mình sẽ làm thế nào với bàn chân này? Thôi chỉ còn một đường là theo quyết định của sư thầy thôi.
Ông sư thầy xong ngồi tụng niệm bước ra và nói:
- Không có gì đâu chỉ có người làng mình trong ngày rằm sau thì làm mâm cúng cho linh hồn người chủ cái bàn chân được siêu thoát là được rồi, vì không có ai cúng bái gì cho nó và nó tới đây để xin ăn thôi. Tôi hẹn với nó là rằm tới người cả làng sẽ cúng bái theo phong tục đi cho, tôi ngồi đây thì nó vừa đến lễ tôi và xin cám ơn tất cả, và nó cũng xin lỗi không có ý dọa hay làm cho dân làng sợ hãi, và nó cũng đi rồi. Các con thử coi trong cái hộp đựng nó, có còn bàn chân trong đó không?
Bao nhiêu con mắt đếm không hết luôn đang ngó ông trưởng làng mở cái hộp, thì quả thật bên trong cái hộp không còn bàn chân gì cả, nét mặt ngạc nhiên rụng rơi đầy xuống chùa luôn tại chỗ, khi ngồi vòng quanh cái hộp đựng nó, chỉ quay mặt về nghe ông sư thầy nói vài lời cũng không ai đụng chạm tới cái hộp đó, mà bàn chân ở trong hộp đã biến mất.
Người làng rất vui vẻ ra về, từ đó cũng không ai thấy vết chân ở bậc cầu thang nhà hay trên đường lúc sáng sớm nữa, cho đến ngày cúng bái luôn.
Bạn nói tiếp:
- Nói đến bây giờ mình mới hiểu, bạn nghĩ coi: Cái bàn chân mà ngâm nước lũ mấy ngày đêm, đem lên chùa nóng nực mùa mưa như vậy mà không sưng lên, không mềm nhũn, cũng không có mùi hôi thối gì cả, mình nghĩ không phải là bàn chân người mới chết, chắc nó là bàn chân lạ lùng ma quái gì đó.