Ma là một chuyện kể và bao nhiêu người đã từng gặp gỡ trên đời có và không. Trên đời của tôi cũng từng gặp gỡ và gần gánh với những câu chuyện về ma từ thời gian trước đã lâu hồi còn ở bên Lào, với thời gian đằng đẳng trôi qua xa như gần, vẫn còn mùi vị trong đêm hoang ở cuộc sống nơi đất Úc, lúc coi phim về tâm linh thì tôi lại chợt nhớ những chuyện ma từng thấy ở bên Lào:
- Trong đêm mùa hè nóng hổi, một thung lũng mà thời tiết im lặng không có gió, âm u theo mùa, tôi dạo bước chơi với hai người bạn lúc 10 giờ đêm. Con đường vắng tanh chỉ còn tôi, Ling và Phành, tôi đứng ở trước rạp cinêma đã tan, bắt đầu dạo bước cho mát mẻ ban đêm rồi về ngủ, bỗng nhiên tôi ngó về phía chùa Visoun thì thấy đằng trước chùa xa cỡ 100 thước có ánh đèn và bóng người, qua ánh trăng 16 tháng 6 của Lào, đằng sau chùa Visoun với rạp cinêma thì sát vào nhau, cả 3 người chúng tôi nói:
- Chúng mình đến chia buồn với đám tang một chút cho mát để nghe người già kể cổ tích vui, không biết đám tang là người làng nào từ đâu đến?
Ở Lào, chùa là nơi tụng niệm xác chết trước khi đi thiêu táng, có khi người ta phải để xác nơi đó cả tuần đến nỗi có mùi hôi tanh và chờ bà con đến cho đông đủ rồi mới đi thiêu táng. 3 đứa chúng tôi dạo bước từ phía rạp cinêma phía sau chùa rồi đi ra đằng trước. Sân chùa rộng mênh mông dưới ánh trăng vàng rõ từng sợi cỏ sợi tóc trong đêm, trời nóng nực 3 người mới cởi áo thun vắt trên vai và mặc cái quần cụt vừa đi vừa trò chuyện:
- Không biết người nhà quê hay trong thành phố? Không biết già trẻ trai gái thử đoán nhau coi? Tôi nói:
- Không có tin người làng mình chết, chắc xác này đem từ bệnh viện tới, có lẽ là người già có tuổi, Ling nói:
- Có thể là người già bệnh tật chết.
Phành nói tíu:
- Có thể là thanh niên ăn nhiều quá bội thực chết, cầu đừng có phải cô nào chưa có chồng mà đẹp đẹp đó chết thì quá tiếc, còn đàn ông đàn bà có tuổi chết thì không sao, trời đừng có cho cô em gái nào mà đẹp đẹp trẻ chết là được rồi.
Cả 3 người vừa nói tíu nói cười ầm ĩ cả sân chùa, chợt dừng và im lặng vì đằng trước có một cô em gái tóc xõa bờ vai đi ngược hướng về đằng chúng tôi 3 người, Phanh nói tíu trước:
- Cô này chưa có chồng và đẹp gái, ai có đánh cá gì với mình không?
Ánh trăng vàng rõ từng nét mặt sợi tóc, thấy cô đi thẳng về hướng 3 người, tất cả chậm chậm bước và dừng. Tôi mới hỏi trước để khỏi người ta sợ trong đêm khuya:
- Chào cô, đằng trước có phải đám tang không? Cô chậm chậm ngẩng đầu lên ngó chúng tôi 3 người, mỉm cười lành lạnh nói:
- Dạ, đó là đám ma có người chết. Phành vừa nổ vừa tíu nói:
- Đám ma đó là đám ma người già cả chết, chứ không phải là đám ma em gái chưa chồng mà đẹp chết đâu. Cô mỉm cười và hỏi:
- Các anh đi đâu trong đêm vậy?
Tôi trả lời:
- Tôi làm việc trong rạp cinêma vừa tan, thời tiết nóng ngủ chưa được và ngó thấy chùa có ánh đèn thì chúng tôi dạo bước tới chia buồn với đám ma một lát cho mát mẻ rồi hẵng về ngủ sau. Cô cúi đầu cám ơn và nói:
- Cám ơn các anh đến chia buồn.
Nói xong cô dạo gót đi về hướng sau, còn chúng tôi đi lại về phía trước chùa, Phành nói:
- Cầu cho đám ma này đừng có phải người đẹp như cô này đáng tiếc đó.
Khi tới nơi đám ma, cỡ 40 người đang chia buồn, họ chia ra 3-4 nơi ngồi theo tuổi tác, người già ngồi với người già, chúng tôi ngồi với thanh niên để nghe người ta trò chuyện. Ánh đèn mập mờ nơi đám ma, trà trộn với bóng tối cả 100 thước vuông mịt mù với cây cối ở sân chùa, đám ma là người nhà quê bệnh sốt rét rừng đã đến bệnh viện 3 ngày trước đây và chết trong sáng này. Gần một tiếng đồng hồ, cơn nóng nực đã giảm xuống, tôi hỏi bạn:
- Mình về ngủ không? Trời mát rồi.
Ling hỏi:
- Mình có cúng đám ma chút nào không? Mình có 15 đồng.
Phành nói:
- Mình có 20 đồng, tôi có 50 đồng, 85 đồng là đủ rồi, Phành cúng đi rồi chúng mình về ngủ.
Phành cầm lấy tiền đi về chỗ để hòm xa cỡ 30 thước với 3 bậc cầu thang, nơi có tấm hình người chết ở trên đầu hòm với nhang nến mâm cúng ở đó. Đột ngột từ đâu lại có một cơn gió mạnh thổi mấy miếng vải che bay ra sân chùa, chẳng ai để ý đến chuyện cơn gió đó, nhặt vải che gấp nó lại rồi ngồi trò chuyện tiếp. Trong lòng tôi như có chuyện gì sắp xẩy ra mà không hiểu, chỉ biết là rợn tóc gáy, gai ốc hay gai mít gì đó, hình như Ling ngồi bên cạnh tôi cũng có cái cảm giác đó. Hai người ngó nhau chậm chậm lạnh lùng và im lặng, tiếng ráo bước chân lè lẹ từ phía cái hòm thẳng về sau lưng hai đứa chúng tôi đang ngồi. Quay mặt lại người từng nói tíu nói vui cả ngày mà lại đứng im không nói ra được một câu nào, nắm lấy tay tôi và Ling, ngó mồi hôi toát lạnh với gai ốc hay gai sầu riêng, tóc đứng sững, mặt tái mét và cố gượng nói:
- Nó, nó, nó, nó, cô, cô, cô, cô cười ngó mình,.. tiếng run run sợ hãi, tôi với Ling mới kéo bạn ra xa cái bàn đang ngồi chơi ở đám ma đó.
Ling nói:
- Chiếc hòm có ánh đèn sáng, vậy cả hai nhóm người già ngồi đầy đó có gì thì chậm chậm nói rõ coi.
Phành nói:
- Khi mình cúng và chắp tay lễ, thấy trong tấm ảnh cô mỉm cười vào mình.
Ling mới cười và nói:
- Tốt rồi! Người chết mà thấy mày còn tỉnh lại và mỉm cười tặng là may mắn rồi, sao mày không xin số luôn? Nếu là tao xin số rồi khỏi lo. Đèn sáng người nhiều, vậy mình đi thắp nhang nếu hình mỉm cười thì mình xin số luôn.
Nói xong, Ling tiến bước chân thẳng về nơi hòm có mâm cúng và hình, Phành đứng bên cạnh tôi run run nói không nên lời. Tôi thấy đó không phải là câu chuyên mà giả vờ chọc ghẹo nhau, đôi mắt tôi ngó theo:
- Ling đang đến gần cái hòm ngồi xuống chắp tay lễ và cắm nén nhang vào trước tấm hình, cỡ 25 thước xa, tôi cố để ý coi Ling khi cắm nhang có gì xẩy ra không, trong khi tôi đang để ý đó thì thấy Ling tay cầm nén nhang và ngó thẳng vào bức hình ở trước mắt, một lát như vậy xảy ra, tôi cũng không hiểu chuyện gì, Phành nói run run:
- Chờ Ling về nói cho ngươi nghe.
Ngó Ling không cắm nén nhang mà chợt choàng đứng dậy và chạy, 3 bậc cầu thang chùa Ling té và đứng lên một cách lẹ bất thường và chạy thẳng về phía chúng tôi, tóc tai đứng sững hơn Phành khi nãy rồi chạy như bay. Khi đến nơi tôi hai người, Ling không có ngừng chạy qua mặt tôi với Phành, rồi chạy như bay về nhà luôn. Phành cố gượng nói với tôi tiếng chậm chậm run run:
- Đứa em gái mà mình gặp khi đi bộ đến, đó là cô chết và bức hình đó.
Khi nghe lời nói này thì gai ốc với gai mít từ đâu tới, trên đầu tôi nó dầy lên như da cóc, từ từ tóc đứng sững lúc nào không biết, tôi ngó về phía hòm với tấm hình thì cảm thấy xương sống quá lạnh, tôi mới mở miệng gọi:
- Phành! Phành! Im lặng không có tiếng trả lời gì hết.
Tôi quay mặt lại thì Phành đã chạy như bay về nhà hay đi đâu từ lúc nào, với một giây đứng hình trước khi tôi mới có bình tĩnh để mà chạy, bên cạnh tôi chẳng có ai, chỉ có một bóng cô em gái mà cả 3 gặp khi đi tới đám ma, da vịt hay da ngỗng gì không biết, một hơi nén thở về tới nhà đắp chăn chùm đầu cũng không được tắm luôn, có hai chân chạy lẹ bằng đó nếu có bốn chân chắc chạy lẹ hơn.