Một mùa có nhiều chuyện ma nhất mà được ngồi nghe từ tuổi còn nhỏ ở bên Lào trước 1980, đó là mùa đông sau ban ngày mệt mỏi với công việc. Đêm về với đống củi mờ mờ hạt sương đông, mấy người già hàng xóm như hẹn gặp nhau rồi kể chuyện tíu, chuyện ma vui với con cháu. Dù đã quá lâu nhưng nhiều chuyện vẫn còn nhớ rõ, trong đêm nhiều lúc tôi cũng cười lên khà khà khi nhớ lại chuyện xa xưa. Hôm nay lại thêm một chuyện ma, tôi ngồi thơ thẩn đêm ghi xuống cho bạn đọc vui:
Tôi cũng không hiểu tại sao khi hai ông hàng xóm tuổi tác cũng đã cao, hơn 70 tuổi, khi gặp nhau ở đống củi đầu tối mùa đông, mà ai ngồi nghe hai ông là cười bò lăn bò quàng, tôi thích nghe nhất là người già cả kể chuyện ma quái.
Tháng 11 âm lịch bên Lào, Luang prabang là mùa thả lưới cá, trôi theo sông chừng 5 km rồi ngược về thả lại suốt cả đêm. Người ta thích nằm im trên ghe ngắm trăng sao trôi theo sông đêm. Trong làng có hai ông này là thân nhau từ nhỏ đến giờ, đêm nay ông chủ ghe vừa kể vừa mắng ông bạn vừa thêm mấy cái đạp nữa, ai ngồi ở đống củi đó hai cái tai đứng thẳng lên trời chờ nghe chuyện kể từ hồi hai ông còn trẻ trai, hay là hai ông là vua quậy từ xưa nay, rồi nghe chuyện ông chủ ghe ngồi kể:
- Một đêm khi hai ông tuổi hơn 20, mới rủ nhau đi thả lưới đêm cho vui, chiếc ghe nhỏ đủ hai người với cái lưới lớn, một người ở đầu ghe và một người ở đuôi ghe, chèo bằng tay chứ không có máy móc gì, bạn thì ở đầu ghe còn ông chủ ghe thì ngồi ở cuối ghe. Trong đêm nay, ông chủ ghe ngó mặt ông bạn và nói:
- Hôm nay bị sét đánh hay sao mà rủ tôi đi thả lưới đêm? Lần đầu tiên trên đời mà nghe lời nói này đó.
Ông bạn trả lời:
- Mình chưa từng đi thì mình muốn học thôi mà.
Ông chủ ghe nói:
- Vậy thì 9.30 giờ đêm, chờ sông im lặng tiếng người rồi hai đứa mình xuống ghe, gặp nhau ở bờ sông, nếu chưa từng thả lưới bao giờ thì học lấy, cấm không được ầm ĩ nghe, im lặng mới được cá, đi một lần rồi lần sau là thích đi ngay mà.
Con sông chảy qua thành phố ngó thật nên thơ, bên kia sông cũng là làng người chìm trong bóng đêm dọc theo chân núi, từng phút giờ ngồi đếm đầu ngón tay để đêm nay được khoe bạn việc chài cá đêm như thế nào, rồi cũng tới giờ hẹn hò bên bờ sông đêm, ánh đèn đường rọi sáng bờ sông nơi đậu ghe, nơi hai người hẹn hò nhau.
Ông chủ ghe ngó ông bạn chưa từng đi chài cá bao giờ, ôm bụng cười và nói:
- Bạn đi chài cá hay đi ăn đám hay là đi du lịch nước ngoài vậy? Đôi giày bóng loáng với bộ quần áo được ủi đàng hoàng như vậy, cá chắc nó cũng sợ và chạy mất hết cả sông luôn.
Xong, tôi đưa cho bạn chiếc nón phòng trời mưa nửa đêm. Ông bạn nói:
- Đưa mình qua sông đã, mình gửi đồ cho người làng bên kia sông rồi mình ngược xuống học thả lưới cá với bạn.
Nói xong, chiếc ghe chìm vào bóng đêm tối mịt mù thẳng qua làng bên kia sông mà không có đèn điện, rồi khi chiếc ghe nhỏ cặp bờ sông bên kia, người bạn ở đầu ghe bước thẳng lên làng chìm vào bóng tối, còn tôi thì ngồi chờ bạn trở về ghe. Gần một tiếng đồng hồ nằm dài chờ bạn, rồi với ánh mờ mờ của đèn bên thành phố rọi qua, người bạn đội chiếc nón to trên đầu đã xuống ngồi trên ghe, tôi nói:
- Chúng mình bắt đầu chèo ghe ra giữa sông rồi thả lưới, đừng ầm ĩ là được.
Trên dòng sông cũng có thêm mấy chiếc ghe thả lưới song song với mình, chiếc ghe với lưới thơ thẩn theo dòng sông, chỉ chờ nghe tiếng đụng hay va chạm vào lưới là được cá lớn thôi. Tôi nằm dài ở cuối ghe để chiếc nón to lên ngực ngắm sao trên trời, còn bạn thì vẫn ngồi im lặng ở đầu ghe, như đêm nay thấy ngoan ngoãn quá trời, không có một tiếng nói năng hay chọc ghẹo gì cả.
Hơn một tiếng đồng hồ, đã đến lúc nhặt và xếp lưới trên ghe chậm chậm theo nước sông trôi, ghe ngược sông xa bờ cỡ mười thước để tránh ghe người khác thả lưới, ghe bắt đầu chèo ngược sông lên nơi mình thả lưới từ khi đầu, rồi bắt đầu thả lần thứ hai tiếp trước khi nghỉ ngơi uống ly cà phê đêm. Ông bạn ở đầu ghe im lặng không một tiếng như đang nghe ngóng có cá nào đụng vào lưới đêm. Đêm nay, mấy chiếc ghe thả lưới im lặng thơ thẩn trôi trên mặt sông ngó rất là nên thơ trong mùa này từng năm, chiếc ghe chậm chậm trôi theo sông, chỉ ngó thấy hai cái nón to ở trên đầu người ngồi trên ghe thôi.
Ghe thả lưới trôi lần thứ hai, thì bắt đầu nhặt lưới và quay đầu ghe ngược sông chèo lên chậm chậm, ông chủ ghe vừa chèo vừa miệng lẩm bẩm chửi ông bạn ở đầu ghe đang ngồi im lặng: “Đêm nay không biết ra sao mà ông vua nổ ầm ầm cả làng lại ngồi lặng im như ma dọa vậy? Có phải nó ngồi lên trái câm không nữa, mà không nghe một tiếng trong khi thả lưới hai lần rồi? Có phải hôm nay vừa câm vừa điếc nữa chăng đây? Nếu như vậy thì ngày mai cả làng khỏi điếc tai từ sáng đến chiều luôn.”
Ông bạn ở đầu ghe vẫn im lặng không câu trả lời gì cả, chỉ ngồi ngó về đằng trước ghe thôi. Rồi chiếc ghe chậm chậm theo bờ ngược sông lên, giờ cũng quá nửa đêm, 5 km ngược sông đêm chèo ghe một mình cũng là một quãng đường xa đủ mệt, nên vừa chèo vừa la vui ông bạn ở đầu ghe mà ngồi im như ma vậy, còn cỡ hơn một cây số mới tới nơi bắt đầu thả lưới thì ông ngó thấy ánh lửa nhỏ nhỏ, như người đốt và sưởi ấm bên bờ sông, vì đây cũng là mùa đông ở Lào. Ông nói: “Đêm nay hình như quá may mắn, có người đốt đống lửa chờ và được uống ly cà phê nóng, khỏi phải chụm củi như hàng lần mà mình đi thả lưới một mình đêm”, miệng vừa lẩm bẩm vừa chèo ghe, đống lửa cũng to lên khi ghe tới gần từng phút từng phút. Bây giờ đã ngó thấy một bóng người bên đống lửa đó, mùa đông ở miền bắc Lào cũng gọi là lạnh thấu da xương chứ không phải vừa. Khi chiếc ghe còn xa cỡ hơn một trăm thước, thì người ở đống lửa phát ra tiếng gọi:
- Nghỉ ngơi! Uống ly cà phê hay ly nước ấm đã rồi hẵng thả lưới tiếp. Mình đang nấu nước nóng chờ nè!
Rồi chiếc ghe từ từ thẳng đầu ghe và cặp bến nơi có đống lửa đó, cột ghe xong, ông chủ ghe chạy thẳng lên hong hai bàn tay vào đống lửa, vì hai tay đã ngâm nước sông lạnh quá nửa đêm, ánh lửa bập bùng theo cơn gió bờ sông, ông ngồi xuống ngó mặt người đốt đống lửa đang nhăn 32 cái răng ra cười và hỏi:
- Ai ngồi đầu thuyền thả lưới với bạn vậy?
Ông quay mặt lại bật ngửa tại chỗ, khi thấy người đốt đống lửa là ông bạn cùng làng mà hẹn nhau đi thả lưới.
Cả hai ông ngó mặt nhau, rồi cả hai cái mặt từ từ quay về phiá chiếc ghe đang đậu đó, rồi cả hai cái đầu tóc nó đứng thẳng lên như con nhím xùi lông hay như hai quả chôm chôm vậy, cả hai ông ngồi đứng hình ngó bóng người trên đầu ghe đang mang chiếc nón ra khỏi đầu, bước xuống ghe và chậm chậm bước lên bờ sông, xa cách chỗ hai ông đang đứng hình ở đó cỡ hai chục thước, với ánh lửa phập phồng đêm khuya, người đàn ông đó không có đầu, chỉ có thân thôi, với tay cầm chiếc nón đi thẳng lên bờ sông về hướng làng người đang đen tối không có đèn điện gì cả rồi biến mất vào bóng đêm.
Ông trời, ông phật, ông bà ông vải ơi, tề thiên đại thánh ơi, hai người chợt tỉnh ngộ cùng một lúc và phát ra cùng nhau một tiếng: Ma ma ma!!! rồi chợt đứng lên với gai mít đầy người nhảy lên ghe. Một người thì biết chèo ghe, một người thì không biết chèo, hai người cho ầm ầm ầm một lúc thì ghe cặp bến, hai người vất ghe nhảy lên bờ chạy như bay luôn. Được đâu gần 10 phút, hai cái đầu như hai quả chôm chôm chạy ngược xuống sông, nhảy lên ghe nữa, vì ghe không được tháo dây cột. Hai ông nhảy lên ghe cho thêm một trận rầm rầm rầm, rồi vất ghe nữa, chạy lên làng nữa, lần này cũng gần sáng. Tiếng chân, tiếng chạy, tiếng thở qua làng, người ở miền quê hay dậy sớm, người ta thấy lạ mới níu lại gọi cho tỉnh, hai người ngồi xuống run lẩm cẩm, miệng đang đánh bò cạp. Mặt một ông thì đen như bao công, còn một ông thì tím hơn quả cà tím, uống hết mấy ly nước nóng mới nói ra thành tiếng được, người làng dậy sớm nghe tiếng ai cũng lui tới hỏi thăm, ai nấy đều cười ôm bụng, hai người nằm nghỉ ở gầm nhà cho tới sáng mới hết cơn lẩm cẩm đó. Mấy người già cả trong làng khi nghe tin thì người ta cũng đến lấy sợi chỉ trắng cột vào tay và gọi hồn vía theo phong tục trước khi ra về. Khi đến bờ sông thấy chiếc ghe vẫn cột ở bờ, hai người nổi đầy da vịt da ngỗng và cũng không biết là cười hay khóc đây.
Đến đây mới lộ ra là chuyện ông bạn thân không có muốn học thả lưới gì cả, chỉ muốn qua sông đêm để gặp gỡ người tình thôi, để cho ông bạn thân ngồi thả lưới với ma qua đêm, thế là hai ông đuổi đạp đít nhau cho tới già luôn, nếu đống củi mùa đông nào mà có hai ông đến ngồi chơi, dù hơn 70 tuổi mà vẫn như còn trẻ vậy và thế nào cũng đạp nhau vài cái mới ngồi xuống chơi với con cháu.
Truyện Ma Thả Lưới đến đây cũng hết rồi, xin hẹn bạn trong chuyện sau.