Chùa là nơi lang thang với chuyện kể về tâm linh lâu dài theo thời gian. Luang prabang, Lào là một nơi nhiều chùa và cũ kỹ mấy trăm năm trôi qua. Tôi hay ra chùa nghỉ mát và nghe mấy chuyện kể lang thang, tôi thích nhất là chuyện ma. Gần rằm tháng 11 Lào thì chùa nào cũng quá bận rộn làm đèn thắp quanh chùa, chú tiểu và người rảnh rỗi từ già trẻ cũng đến giúp chùa vừa làm đèn vừa nghe chuyện kể.
Một hôm có một chuyện kể mà tôi thấy mê luôn như quên cả một cơn mát mẻ ngủ buổi trưa, rồi tất cả ngồi gần đó chìm vào trong một chuyện ma mà một ông già đang bắt đầu kể về người bạn hàng xóm của ông lúc còn trẻ trai:
Miền bắc Lào toàn là rừng núi sông suối, nên mùa mưa thì muỗi cũng nhiều và người bị bệnh sốt rét rừng thì con số cũng đáng kể. Lúc đó, ông bạn bị bệnh sốt rét trong một thời gian dài lúc lạnh lúc nóng hay mê man. Một hôm, ông bạn hàng xóm ngồi trước nhà quấn cái mền trong cơn bệnh thì có một người già đi qua mặt ông và nói:
- Năm nay ở chùa đang bận rộn ngày thả đèn sắp tới, sao ông không đi giúp chùa như hàng năm? Đèn lồng tròn, ông là người làm lẹ nhất mà, sao sắp đến ngày thả đèn mà ông vẫn ngồi ở nhà?
Bà già lạ đó nói xong rồi đi vào ngõ hẻm mất dạng. Ông ngồi thơ thẩn một lát thì cơn lạnh sốt rét đã qua, ông đứng lên nghĩ gì không biết, rồi lần này vào nhà thay quần áo đàng hoàng và đi tới chùa.
Khi ông tới sân chùa rộng rãi, ông đi thẳng vào nơi đám người ở lan can chùa, thì ông ngạc nhiên vì không có ai làm đèn gì cả, và bao nhiêu người cũng gần 20 người mà ông chẳng quen mặt ai. Ông đứng sững một lát, miệng lẩm bẩm: "Mới có tháng 7-8, đâu phải là tháng 11 Lào mà làm đèn." Khi ông bước lên bậc cầu thang lan can chùa thì thấy một cái hòm, ông chắp tay lễ và ngó vòng quanh, gần 20 người đang ngồi lặng lặng không nghe một tiếng nói gì cả, chỉ giúp nhau nhặt bông hoa, ông nghĩ: "Thôi mình đã tới rồi thì giúp đám ma một chút chia buồn chiều hẵng về." Ông ngồi vẽ hoa trên tờ giấy vàng bạc cho các cô cắt và dán lên cái hòm cho đẹp theo phong tục. Hôm nay, ông thấy hơi lạnh lùng vì không có một tiếng ai chuyện trò gì cả, rồi tất cả mọi người như không ai ngẩng mặt lên luôn. Ông nghĩ rằng đám ma ai cũng buồn trong lòng của người thân thiết ra đi.
Cũng hơn 2 tiếng đồng hồ mà ông ngồi giúp cho đám ma đó, ông nghĩ là mình cũng nên về nghỉ ngơi vì mình đang có bệnh sốt rét rừng, vừa nghĩ tới đó thì ông trời bất thình lình đổ một cơn mưa lớn ào ạt không ngừng cả nửa tiếng đồng hồ. Song, bầu trời tối đen như mực lạ lùng với cơn gió mạnh bắt đầu kéo dài, ông ngồi ngó ra ngoài sân chùa, miệng lẩm bẩm: "Chúc cho linh hồn xác chết đi chốn bình an", và ông quay mặt vào nơi để hòm và nói:
- Xác chết này linh thiêng thật, hay là muốn cho tôi ngồi đây chia buồn thêm một lát nữa.
Lời nói của ông nói ra mà mọi người từ già đến trẻ cũng không ai ngẩng lên đáp trả với tiếng cười hay câu trả lời gì cả, tất cả im lặng. Ông ngồi xuống chờ cơn gió tàn để ông đi về, nhưng cơn gió không giúp mà kéo dài cả tiếng đồng hồ luôn. Bầu trời bắt đầu tối mịt lại thêm một lần nữa, ông ngồi thở dài quấn điếu thuốc lá bằng lá chuối và ngó về đằng cái hòm được bao bọc những nét bông hoa ông vừa vẽ xong. Bất thình lình trong lòng ông nghĩ ra một chuyện là muốn thấy mặt người chết trong hòm và chào tạm biệt với thi thể người chết. Ông cũng không để ý gì, chỉ biết lòng mình lương thiện chia buồn với đám ma thôi. Ngoài trời trở nên sấm sét ầm ầm, ông lê tới gần đầu hòm, miệng lẩm bẩm chúc và hai tay bắt đầu đẩy miếng ván trên hòm mà chưa được đóng đinh. Nửa mờ theo bóng chiều, nửa tối nửa sáng theo ánh sét chớp nhoáng ngoài trời. Hai tay ông bắt đầu đụng vào miếng ván trên của hòm và nhè nhẹ đẩy ra. Ông đưa một tay vào trong hòm như muốn vuốt mặt xác chết chúc người ta, thì bất thình lình tia sét chớp nhoáng, bàn tay ông ngừng giữa chừng và tất cả tối đen như mực, như trái đất và thời gian đã dừng lại theo ông. Ông đã bất tỉnh ở lan can chùa một mình. Chú tiểu, thầy sư và người làng gọi giúp nhau đem ông về, khi ông tỉnh một lát ông kể:
- Chuyện làm đèn tháng 11 giúp chùa với hình bóng của một người già lạ đó, rồi đến đám ma ở chùa ngày hôm nay, người xung quanh ai cũng mất hồn mất vía, vì ở chùa hôm nay không có đám ma, cũng chẳng có sấm sét trời mưa gì cả, rồi ông gượng kể tiếp:
- Khi ông ngồi gần bên cái hòm và đẩy miếng ván hòm trên đó, khi ông ngó xuống theo ánh sét trên trời thì ông thấy xác chết ở trong hòm đó chính là ông với bộ quần áo mà ông đang mặc bây giờ.
Ông kể tới đây thì tất cả đã dừng lại vì ông cấm khẩu không nói được một lời nữa, rồi hai ngày sau thì ông đã chết, cả chục người đứng nghe không ai mà không mất hết hồn vía giữa ban ngày luôn. Người làng và thân nhân để xác ông ở nhà chứ không đem vào chùa nữa, với một chuyện rùng rợn đã xảy ra.
Nỗi sợ sệt lạ lùng của chuyện này đã làm cho người làng không dám đi qua chùa sau chiều buông và trong làng vắng lặng lạnh lùng trong một thời gian dài từ sau khi đám ma ông xong.
Chuyện đến đây cũng đã hết và những đêm mà tôi chợt nhớ lại chuyện này, làm như cái rùng rợn vẫn còn theo tôi chẳng nguôi luôn.