Một mình thơ thẩn ngó hạt mưa, trong lòng như chợt nhớ tới một trạm thời gian trong tuổi còn đi học ở Lào trước năm 1980. Một ngày cuối mệt mỏi nhất trên đời cuộc sống học trò là ngày thi cử, xong ngày đó là mùa hè 4 tháng, hết ngày thi cử thì như là nhấc quả núi ra khỏi lòng. Sáng dậy thở dài với tháng hè mà cả năm chờ đợi, nào là người về quê, và dù có ở trong thành phố cũng không có mấy mà được gặp nhau, hay là ngồi chơi với nhau, lâu lâu mới gặp nơi xum họp như chợ búa thôi. Trong thành phố nhỏ, mùa mưa 3 tháng cũng buồn bã không vừa.
Hôm nay thấy buồn buồn, tôi mới xách xe honda đi thăm bạn ngoài thành. Tối trời mưa được đi soi ếch nữa, lâu lâu ẩm ướt với cơn mưa đêm cũng vui đối với người ở trong thành phố. Khi tôi lái xe đến làng của bạn, cũng 15 km xa nhau, đến nơi tôi chưa được quành xe vào ngõ hẻm nhà bạn. Tôi thấy người đông đủ như làm tiệc hay đám gì không biết, ở dưới gầm nhà 2 gian sát nhau đó. Tôi vừa lái xe vào ngõ hẻm chậm chậm vừa ngó, rồi tới nhà bạn tôi dừng xe ở gầm nhà, ngồi trên yên xe hút điếu thuốc lá, có một cô em gái ở nhà đang làm tiệc đó chạy đến rồi đưa vào tay tôi mời một ly nước ngọt, tôi cầm ly và cám ơn. Ngồi một lát uống nước xong rồi mới lên cầu thang nhà, khi lên hỏi thì bạn còn chưa về nhà, đang cầy ruộng với mấy cơn mưa đầu mùa. Tôi ngồi chơi với các em bạn chờ bạn về. Chiều chập choạng tối mới thấy bóng bạn ở đầu ngõ. Bạn ngó thấy tôi đưa tay lên chào.
Khi tới bạn hỏi:
- Hôm nay không bận à, mà lại tới thăm mình? Ngủ nhà mình một đêm nghe, muốn gì, chài cá hay đi soi bắt ếch?
Tôi trả lời:
- Cơn mưa đầu mùa thì đi bắt ếch vui hơn, tối nay cơn mưa lớn nữa đó.
Nói xong, bạn đi tắm thay đồ ướt rồi kéo tay mình ngồi xuống ăn cơm chiều với gia đình bạn. Hơn 7 giờ tối, bắt đầu cơn mưa như đổ đình đổ làng, tiếng ếch tiếng nhái ầm ĩ cả làng quê như kêu gọi hay thử thách chờ ở ngoài đồng ruộng vòng quanh làng. Trong lòng hào hứng như đang bước vào một cuộc thi cử đêm nay. Hai người chuẩn bị đèn (bằng bình điện xe honda) trên đầu, rổ ếch, áo mưa, xong xuôi chờ uống mỗi người một ly càphê cho tỉnh rồi mới cất bước. Trời ơi, đêm nóng nực lại có cơn mưa, óng ánh hạt mưa với bóng đèn mà mình đeo trên đầu sao lòng thấy vui ghê luôn. Đồng ruộng rộng thênh thang từ làng này nối ruộng làng khác. Hai người vừa đi vừa trò chuyện vừa bắt, đi tới gần hai ngôi làng đằng trước xa nhau cả hơn 2 km, ánh đèn người đi bắt ếch rọi lia lịa từng nơi xa xa mà ngó thấy nhau trong đêm. Khi đến đầu làng, đồng ruộng nối vào bụi cây cối um tùm, khi tôi rọi đèn vào thì đầy là ánh mắt ếch trong bụi cây. Tôi rẽ đường với bạn xa chừng 100 thước đó, cũng là xa quá trong đêm mà hai chân đầy là bùn mới cấy xong. Tôi bắt đầu bước ra khỏi ruộng, bước vào rừng cây thì ếch quá nhiều, mải bắt, miệng thì ù ơ nhè nhẹ theo bản nhạc trong lòng, chừng 20 thước vào trong đó, đứng lên cúi xuống bắt, rồi đứng lên cúi xuống. Rồi không đứng lên được, eo ơi!!! cái gì đó gượng mãi mới đứng lên được. Ánh đèn xuyên qua bụi cây vào nơi rộng rãi cỡ 40 thước vuông như thấy một cái gì mà đưa tay lên vậy, tiếp theo là cái mùi gì, khét khét rồi thơm thơm như người nướng thịt gì mà để cho cháy. Tôi bước tới thêm mấy bước chân nữa, đang cúi xuống bắt một con ếch to, khi ngẩng lên rọi đèn qua lại, kiếm tiếp thì tôi đang lạc vào địa ngục hay thiên đàng đây. Úi chà!!! tôi đang đứng trong giữa cái nghĩa địa ở đầu làng người ta, một xác chết hình như thiêu táng buổi chiều nay, cháy hết một nửa còn đang nằm ngửa đưa hai tay cháy đen ngòm lên trời, tưởng là mùi gà quay, vịt quay hay là heo chứ, nào ngờ là người quay. Ông trời ơi, tay cầm con ếch mà bỏ vào cái rỏ không được luôn, nó đứng cả hình, còn sợi tóc thì nó thắc mắc gì không biết nó đứng lên hỏi trời hết luôn, từ đỉnh đầu đến đầu ngón chân, gai ốc hay gai quả mít chăng đây, sao mà hẹn nhau mọc cùng một lúc vậy. Ngó về phía cuối nghĩa địa thì thấy một bóng ánh sáng màu xanh xanh sáng lên rồi rỏ xuống rồi tắt, rồi sáng lại. Úi chà, ma phồng nữa rồi!
Ma phồng là: ( Ở nước Lào, ma phồng cũng là người, là phụ nữ, khi thành ma phồng nửa đêm đi kiếm ăn đồ dơ bẩn hay đồ tanh thì hai lỗ mũi sẽ có ánh sáng màu xanh xanh to lên to lên và rỏ xuống rồi tắt rồi sáng lại. Ma phồng không có hại ai cả, chỉ có tránh người không cho biết mặt mình thôi, để khỏi mắc cở khi ban ngày sống chung làng với nhau).
Hồn vía tôi đi đâu hết, tề thiên đại thánh ơi cứu mạng, 5 chân 8 cẳng ơi còn không? Con ếch to cầm trên tay quăng luôn chạy đi kiếm bạn, vừa chạy vừa gọi tên bạn, nghe tiếng chân tủm, tủm, tủm. Tôi nghe tiếng cười của bạn trước khi tới nhau cũng không xa mấy, như bạn đã biết là tôi lạc vào nghĩa địa nơi thiêu táng người của làng bên kia.
Bạn mới cất tiếng hỏi:
- Đó là nghĩa địa, gặp ma à? Nơi bụi cây rậm rạp đó là nghĩa địa của làng dưới.
Tôi đứng thở he, he, he, một lát mới nói:
- Đằng phía kia có ma Phồng đang đi kiếm ăn đêm. Mình biết ma Phồng là người nên trong lòng không có sợ mấy, còn trong đó có xác người thiêu mà cháy chưa hết vì trời mưa, nổi da gà vì cái mùi nó dính mãi vào hai cái lỗ mũi.
Hai người vừa đi vừa trò chuyện rất là vui đêm, ếch cũng to và nhiều.
Bạn nói:
- Thôi trời ẩm lạnh quá, ngừng chút ngồi uống ly cà phê hút điếu thuốc đã, đầu ngón tay mình cứng hết rồi, phơi mưa từ đầu tối.
Hai người ngồi lên bờ ruộng nghỉ ngơi một lát.
Tôi chỉ tay về phiá 2 ánh sáng xanh xanh đó, hỏi bạn:
- Bạn thử ngó coi ánh sáng đó có phải ma Phồng không? Đó có 2 con ma Phồng.
- Kệ người ta, người ta cũng biết đói rồi, bạn sợ không đêm nay?
- Cái sợ thì sợ ít thôi, rồi còn cái bất thình lình sợ thì nhiều hơn nữa.
Nói xong, hai người cười.
Bạn hỏi:
- Đủ chưa, mệt chưa hay là đi về?
- Mình chỉ có sợ là bạn mệt thôi, vì bạn cầy ruộng cả ngày không được nghỉ, còn mình thì chưa tới 12 giờ đêm nữa, muốn bắt ếch cho đầy 2 cái rổ đã, mới đầy có một cái thôi.
- Mình mệt cái gì, nó quen rồi, đâu làm ngày đầu tiên mà lo.
Gần 1 giờ sáng, hai người bắt đầy 4 cái rổ ếch luôn, đi về nhà bạn. Chỗ ngủ đã bị chuẩn bị chờ, hai người vừa đi về vừa trò chuyện vui trong mùa hè nghỉ học.
Khi gần tới nhà, tôi hỏi:
- Ủa, vậy người ta làm lễ cúng gì đầy là người khi mình đến nhà bạn buổi chiều hôm, sát nhà bạn đó đầy là người luôn?
Bạn ngạc nhiên hỏi tôi lại:
- Lễ gì, ở đâu? Có ai làm lễ gì đâu, bạn nói thật hay là đùa vậy?
Tôi mới kể lại:
- Khi mình lái xe tới nhà bạn, thấy người đông đầy ở đây, tiếng cười tiếng nói nhộn nhịp vui, có một cô em gái đưa cho mình ly nước ngọt, mình ngồi trên yên xe cả hơn nửa tiếng mới lên nhà bạn mà.
Bạn tôi nói:
- Không có đâu mà, ngày hôm qua hay là hôm kia cũng đâu nghe hay là mời gọi gì nhau, trong nhà chẳng ai nói gì tới lễ hội của hàng xóm láng giềng gì cả. Hôm qua đi cầy ruộng về, khi thấy bạn đưa tay vào mình ở lan can nhà, đường ngõ về vắng tanh mà, vậy về nhà rồi hỏi ba mẹ với em mình coi là có hay không có.
Da gà, da ngỗng vừa mới chìm xuống rồi tới đây nó lại bật đứng lên lại, vừa đi về vừa đầu óc linh tinh. Khi đến nhà bạn thì hai người hỏi cả ba mẹ và mấy đứa em bạn đang ngồi soạn ếch.
Em gái của bạn nói:
- Hôm chiều qua khi anh đến, đường ngõ trong làng ẩm ướt vắng tanh, đâu có lễ hội gì anh.
Tôi đứng sững và ngó ra đường ngõ chiều hôm qua mà mình lái xe tới, chỉ biết đứng lắc đầu, nổi gai ốc thôi. Ông bà ông vải ơi, thì ra mình đã gặp ma từ chiều hôm qua khi lái xe đến làng này rồi sao ta.
Mẹ của bạn nói tiếp lời:
- Các con ơi, giờ đã khuya, tắm rửa rồi đi ngủ.
Tôi nói:
- Bạn tắm trước đi, tôi hút điếu thuốc lá đã.
Đôi mắt ngó vòng quanh rồi khi ngó vào chỗ ngủ. Úi chà, nếu nằm ở đây ngủ mà ngó thẳng vào nơi làm lễ đó thì cho 10 đêm cũng ngủ không được chứ không phải một đêm nay thôi. Bước ra bước vào, thở ngắn thở dài, thôi quyết định là về thôi, để khỏi linh tinh với chuyện ma quái đêm nay. Tóc tai cứ đứng lên từng trạm rồi nằm xuống như vầy sao ngủ được.
Khi bạn tắm xong, hỏi tôi:
- Có đói gì không? Tôi trả lời:
- Thôi, mình về luôn, chiều nó đã xẩy ra bao nhiêu chuyện lạ như vậy. Bóng người lễ hội hôm qua như ám ảnh cho mình thấy không ngừng luôn.
Tôi chào ba mẹ bạn với các em, xin về trong đêm luôn.
Mẹ của bạn nói:
- Ngày mai, đừng quên vào chùa nghe con, đừng lái xe lẹ nghe, con coi chừng đường núi đường rừng.
Tôi cúi đầu cám ơn rồi ra về, vừa lái xe vừa lắc đầu, vừa da ngỗng da gà cả bầy đi theo sau lưng tôi.
Lâu lâu nghĩ lại vẫn chỉ biết ngồi lắc đầu thôi, rồi chuyện viết đêm nay đã hết nơi đây, chúc bạn đọc vui vẻ.