Tạ Luân nghe xong, không kìm được kinh ngạc hỏi: “Tại sao không thể?” Hắn vội vàng nói: “Trong kỳ thi này đệ là người xếp thứ hai, đọc sách nhiều, thấu hiểu đạo lý, lại không phải kiểu học vẹt, lý luận suông, tại sao đệ không thể ở lại kinh thành?”.
Tạ Lâm trầm mặc, không trả lời.
Tạ Luân nóng lòng muốn biết đáp án, liền tóm chặt lấy bả vai nàng, vừa tự hỏi sao bờ vai của “huynh trưởng” lại gầy mảnh như vậy, vừa cuống cuồng hỏi: “Thúc…… Huynh trưởng, lẽ nào là bệ hạ không cho? Nếu thật sự là vậy, Tạ Luân…… Tạ Luân cũng không trách huynh đâu.”
Suy cho cùng cũng vẫn chỉ là một đứa trẻ, hắn còn chưa hiểu rõ đạo lý thắng không kiêu bại không nản.
Thánh nhân từng nói, “Trời giao sứ mạng trọng đại cho những người ấy, nhất định trước hết phải làm cho ý chí của họ được tôi rèn, làm cho gân cốt họ bị nhọc mệt, làm cho thân xác họ bị đói khát, làm cho họ chịu nỗi khổ sở nghèo túng, làm việc gì cũng không thuận lợi”. Những lời này, ai đã từng đọc sách đều biết cả, nhưng chưa chắc đã hiểu, huống hồ là làm được.
Tạ Lâm nhìn mặt mày hắn có vài phần tương tự giống mình, chậm rãi nói: “Mấy năm nay, đệ ở đâu?”.
Tạ Luân ngây người, không biết tại sao nàng lại hỏi thế, có dụng ý gì, bèn trả lời: “Sau trận lũ năm đó, đệ được gia đình đã cứu tính mạng đệ nhận nuôi, gia đình đó cho đệ cơm ăn áo mặc, giúp đệ có cơm no áo ấm, còn đóng tiền học tư thục cho đệ.”
“Ồ?” Tạ Lâm hỏi, “Có lẽ cuộc sống của gia đình này thuộc dạng khá giả, cũng có chút kiến thức, hiểu được đạo lý người đọc sách như cây người.”
Khuôn mặt Tạ Luân lập tức đỏ bừng, lộ ra đôi phần quẫn bách: “Khó mà nói là khá giả, nhưng miễn cưỡng có thể tự cung tự cấp, cha mẹ nuôi cũng biết đôi chút chữ nghĩa, rất ngưỡng mộ những người chăm chỉ đọc sách, chỉ mong đệ có thể đỗ đạt làm quan.”
Tạ Lâm nghe xong, cười cười, “Vậy bọn họ cũng có thể coi là ân nhân của đệ rồi.”
Tạ Luân không biết trong bụng nàng đang nghĩ gì, thoáng chần chừ rồi gật gật đầu.
“Nghe đệ nói, thì người nhà cũng chỉ có thể tự cung tự cấp thôi, thiết nghĩ đệ cũng khá hiểu rõ chuyện ruộng vườn trồng trọt nhỉ.”
Tạ Luân nghe nàng đột nhiên nói thế, bất giác ngạc nhiên, ngây người đáp: “Cũng…… cũng tạm……”
Tạ Lâm nở nụ cười vui mừng, “Vậy đệ nói thử xem, ruộng vườn người nhà đệ cày cấy, bao giờ thì chín?”.
“Việc này……” Tạ Luân trố mắt ra nhìn.
Lại nghe Tạ Lâm nói, “Bao giờ thì ruộng dưa cần tưới nước, cách bao lâu thì bón phân một lần?”.
“……”
“Thêm nữa, bếp lò trong nhà đệ bao lâu thì nổi lửa một lần? Thổi cơm bao lâu thì nhấc nồi khỏi bếp?”.
“Cái này……” Tạ Luân đấu tranh hồi lâu mới nghiến răng đáp: “Quân tử tránh xa nhà bếp, đệ không biết những việc này.”
“Vậy đệ biết những gì?” Tạ Lâm cười cười, hỏi ngược lại: “Đọc sách? Trị quốc? Trong đầu đệ toàn suy nghĩ việc bình phẩm, thao lược thôi sao?”.
Tạ Luân nghẹn họng, không nhịn được ngượng quá hóa giận, “Đúng thế, đệ đọc hàng ngàn vạn cuốn sách, văn chương trác việt, trong đầu đệ đương nhiên là toàn suy nghĩ việc bình phẩm, tề gia trị quốc, chất đầy…….”
Hắn càng nói càng kích động, Tạ Lâm liên cắt ngang lời hắn, chen lời bảo: “Chính là không biết bao giờ ruộng dưa mới chín, bao giờ lúa mới thu hoạch được, bao giờ phải tưới nước, bao giờ phải bón phân, chỉ biết có gạo nhưng không biết nấu cơm, không biết cách nhóm lửa, trong đầu toàn suy nghĩ chuyện bình phẩm, nhưng trong hành động lại không biết nỗi khó khăn của cha mẹ, cái gọi là người đọc sách, chỉ đơn giản là “đọc sách” thôi hả?”.
Tạ Luân bị nàng nói đến đỏ bừng cả mặt mũi, phản bác: “Chẳng qua đệ chỉ không biết những chuyện vặt vãnh đó thôi, nhưng chữ nghĩa trong bụng đệ nhiều hơn gấp trăm lần người bình thường, sao có thể chỉ là “đọc sách” không thôi chứ?”.
Tạ Lâm khẽ gật gật đầu, bàn tay ấn lên đầu hắn, trượt xuôi theo mái tóc, vỗ vỗ lên vai hắn.
Nàng nở nụ cười vui vẻ, “Đúng là người trẻ tuổi.”
Tạ Luân không phục, mặt mũi nghẹn đỏ rực, “Đệ sắp tròn hai mươi tuổi rồi, không còn trẻ nữa.”
Tạ Lâm lắc lắc đầu, “Chỉ có người trẻ tuổi, mới bốc đồng nhiều như vậy, nghé con không sợ hổ, từ những câu này, có thể nhìn ra được đệ vẫn còn rất non trẻ.”
Tạ Luân đang định phản bác, thì Tạ Lâm đã khoát khoát tay, ngăn những lời hắn định nói lại, chỉ bảo: “Vậy ta hỏi đệ.”
“Tại sao Đại Sở lại phát triển được như hiện giờ?”.
Tạ Luân nghĩ qua một lúc rồi mới trả lời: “Triều đại ta trải qua ba đời, từ Vĩnh Lưu hoàng đế, tiên đế, đến đương kim thánh thượng, đều được quần thần phò tá, cần cù cẩn trọng, hết lòng vì nước vì dân, nên mới phát triển được như hiện giờ.”
Nhưng Tạ Lâm lại không lắc đầu cũng chẳng gật đầu, không tán thành, cũng chẳng phản đối, chỉ nói: “Những lời này rất đúng, nhưng cũng lại không đúng.”
“Dạ?”.
“Đệ chưa nói tới gốc rễ căn bản của triều đình ta.” Tạ Lâm đáp, “Ta lại hỏi đệ, gốc rễ căn bản của triều đình ta là gì?”.
Tạ Luân nghĩ ngợi.
Hắn có thể thi đỗ Bảng nhãn, đương nhiên đầu óc thuộc dạng cực kỳ thông minh.
Người trong thiên hạ, ngoài trừ hoàng đệ, ngoài trừ triều thần, gốc rễ thật sự của quốc gia, căn bản của sự phát triển, chỉ có một.
Tạ Luân nghe xong, lập tức hiểu ra, kinh ngạc trợn mắt há hốc mồm, hỏi ngược lại: “Dân?”.
Đến lúc ấy Tạ Lâm mới lộ ra vẻ tán thưởng, “Chính là dân. Dân không cày cấy chúng ta không có thức ăn để ăn, không trồng dâu nuôi tằm, chúng ta không có quần áo để mặc, không kinh doanh buôn bán, thì quốc gia không có tiền tài, của cải.”
“Chính vì vậy, gốc rễ căn bản của triều đình ta, là ở dân.”
“Thánh nhân thường nói, kẻ làm vua quan phải hiểu được nỗi của khổ của bách tính. Ngay cả những chuyện nhỏ như nông canh nấu nướng còn không hiểu, chưa từng làm, thì sao có thể hiểu được nỗi khổ của bách tính chứ?” Nàng nhìn sâu vào mắt Tạ Luân, chậm rãi nói, “Đệ đệ, đệ nói xem, có phải không?”.
Tạ Luân chỉ cảm thấy ánh mắt nàng rất kiên quyết, sắc bén mà lại trong trẻo, dường như có thể nhìn thấu cả nội tâm hắn.
Hắn không kìm được xấu hổ cúi đầu.
Tạ Lâm lại nói: “Quan trường như chiến trường, hầu như không khác nhau là mấy, chiến trường là quang minh chính đại chém giết, còn quan trường là âm thầm lén lút tiêu diệt nhau. Trên quan trường, thường thì nếu đệ đi sai một bước, thì sẽ thua cả bàn cờ, thậm chí phải trả giá bằng tính mạng.”
“Tạ Luân, tính khí của đệ rất giống với ta, cao ngạo, nóng nảy, tài năng quá nổi trội —— Như vậy không tốt, ta đã nếm trải đủ nhưng khổ cực từ chúng rồi, nhưng chính chúng lại là vũ khí của ta, ta không thể cắt bỏ được chúng.” Nàng vỗ vỗ vào vai Tạ Luân, nói, “Nhưng đệ cũng lại không giống ta, tiền đồ của đệ không có giới hạn, nhưng giờ khắc này, nếu đệ cứ nhất quyết bộc lộ những nổi trội của mình ra, thì lại không hề tốt với đệ chút nào.”
“Vì thế, đệ không thể ở lại kinh thành, quan trường ở kinh thành là nơi chém giết kịch liệt nhất, đệ của trước mắt, không thích hợp với nơi này.”
“Điều đệ đến nơi xa xôi hẻo lánh một chút, cũng là muốn để đệ hiểu cho nỗi khổ của bách tính hơn, nếu như đệ không biết, thì hãy bắt đầu học từ bây giờ.”
Tạ Lâm cười cười, “Ta tin, đệ sẽ là một vị quan tốt.”
Tuy Tạ Luân không hiểu tại sao nàng rõ ràng đã biết “cao ngạo, nóng nảy, tài năng quá nổi trội” lại không tốt với nàng, nhưng lại nói chúng là vũ khí của nàng, và ánh mắt trầm tĩnh của Tạ Lâm lại khiến hắn dao động.
Từ trong đôi mắt đen như mực của nàng, có thể thấy được sự cơ trí, trong sáng, quả quyết, còn cả sự tự kiểm điểm, mà những thứ đó, hắn còn xa mới có thể đạt tới được.
Cuối cùng hắn nói: “Đệ biết rồi, đệ quả thực còn lâu mới bằng được tiêu chuẩn huynh trưởng yêu cầu, đệ tâm phục khẩu phục. Nhưng……” Hắn không nhịn được nói, “Nhưng đám Lục Cận và Trầm Hòa Anh, và cả lũ con ông cháu cha chơi bời trác táng kia nữa, bọn họ cũng đâu có đạt được tiêu chuẩn của huynh, tại sao huynh lại cho phép bọn họ ở lại kinh thành? Thật không công bằng!”.
“Đám con ông cháu cha chơi bời trác táng kia, ta tham tiền của phụ thân thúc bá bọn chúng, muốn cho bọn chúng thứ hạng, ta đã cho rồi, tuy chỉ là vài vị trí chót đuôi của tiến sĩ, nhưng đệ thật sự cho rằng, bọn chúng thích hợp làm quan sao?”.
Tạ Luân nghĩ nghợi, rồi chậm rãi lắc lắc đầu.
“Chính vì vậy, thay vì để mặc bọn chúng gây nguy tạo hại khắp nơi, thì chi bằng giữ lại kinh thành, dưới chân thiên tử, gần với thiên uy như vậy, bọn chúng dù có to gan lớn mật đến thế nào, cũng không dám làm ra những chuyện thương thiên hại lý.” Tạ Lâm ngập ngừng, nói: “Còn về phần Lục Cận và Trầm Hòa Anh……”
“Tên Lục Cận này không giống với đệ lắm, tâm khí tuy cao, nhưng lại không ngạo mạn, xuất thân từ gia đình bình dân, nên hiểu rõ nổi khổ của bách tính, là một nhân tài có thể bồi dưỡng được. Hắn ta là một viên ngọc thô, có góc cạnh, cần có người đẽo gọt thì mới có thể trưởng thành được.”
“Chỉ là dù hắn muốn va vấp, nhưng lại chưa gặp được bức tường chắn đường đích thực —— Kinh thành là nơi có nhiều bức tường nhất, hắn không cần phải chạy đến những vùng hoang vu hẻo lánh, tìm những viên đá mài vô dụng kia làm gì.”
“Còn về Trầm Hòa Anh……”
Lúc Tạ Lâm nhắc đến hắn, không nhịn được cau mày.
Tạ Luân chỉ cảm thấy lúc nàng nhắc đến thiên hạ đại cục, nhắc đến từng người một, đều nhìn bằng ánh mắt thấu suốt, thấu hiểu, lại rất công bằng, khiến người ta không nhịn được mà vui vẻ phục tùng, nhưng không ngờ, lúc nhắc đến Trầm Hòa Anh, nàng lại lộ ra vẻ chần chừ như vậy.
Tạ Luân thấy thế, không kìm được hỏi: “Trầm Hòa Anh làm sao ạ?”.
Hồi lâu, Tạ Lâm mới thở dài nói: “Trầm Hòa Anh ổn trọng, sáng suốt, biết chừng mực, e là……”
“…… e là tương lai, thành tựu mà hắn đạt được sẽ còn lớn hơn đệ và Lục Cận rất nhiều.”
Rất nhiều năm về sau, Tạ Luân nhất nhất kiểm chứng những lời Tạ Lâm đã nói, hắn kinh hãi về lời phán đoán chính xác, và sự quan sát đầy tinh tế của nàng. Vì thế lúc hắn trở thành trọng thần của triều đình Đại Sở, luôn khắc ghi những lời Tạ Lâm đã nói với mình, từng giờ từng phút, không lúc nào quên tự kiểm điểm lại bản thân.
Thế nhưng một Tạ Luân đang ở độ tuổi thiếu niên, lại thấy Tạ Lâm khen ngợi Trầm Hòa Anh như vậy, trong lòng liền trào lên cảm giác ghen tị, chua lè: “Huynh trưởng, huynh và cái tên Thừa tướng gian trá kia, vừa giống lại vừa không giống.”
Dường như nội tâm của nàng rất mềm yếu, nhưng trái tim của nàng, lại cứng rắn như sắt thép. Nàng là người có nguyên tắc, nhưng nguyên tắc của nàng, lại không hoàn toàn giống với số đông, vì vậy rất nhiều người cho rằng, bụng dạ nàng thâm sâu, là người khó lòng đoán biết.
Nàng quả đúng là thâm sâu khó đoán.
Phản ứng của nàng khi đó, chỉ là một nụ cười mỉm rất khẽ.
Lông mày đang cau chặt lại của nàng chẳng qua chỉ giãn ra một thoáng, nụ cười cũng không quá âm trầm.
Nhưng đối với Tạ Luân, nụ cười đó đã khắc ghi sâu vào trong đầu hắn.
Đợi đến khi hắn nhắm mắt cũng chẳng thể nào quên được.
XXX
Cuộc thi lần này, đến giờ phút này mới hạ màn hoành tráng.
Tạ Luân cùng một đám tân tiến sĩ, được phân tới các vùng miền khác nhau làm quan, phẩm cấp tuy rằng không lớn, nhưng đều mang danh tiến sĩ, nên tương lai tiền đồ sau này, nhất định rộng thênh thang.
Trong đám tiến sĩ, đám con ông cháu cha chơi bời trác táng đội sổ, cũng được phân các chức quan tương xứng, có mười mấy tên làm giáo đầu cấm quân, có tên vào Ngự sử đài, có tên lại làm Thư lại Ti văn, viết văn tế, chép lại sổ sách, có người vào Ti thiên đài, quan sát trăng sao soạn Kinh Dịch, phẩm cấp tuy bé, nhưng cũng là quan. Cha mẹ chú bác trong nhà thấy thế, đều cho rằng con cháu mình có việc để làm, sẽ không chơi bời lêu lổng nữa, còn đám con ông cháu cha ấy, được tiếp xúc với những thứ mới mẻ, không còn gì phải nuối tiếc nữa, ai nấy đều vui vẻ, đôi bên coi như vừa lòng êm ấm.
Còn Lục Cận và Trầm Hòa Anh, người trước làm việc cho tả bộ Lại, người sau làm Thôi quan cho bộ Hình, đều bắt đầu từ mức thất phẩm.
Triều đình Đại Sở hưng thịnh kéo dài, đây mới chỉ là mở màn mà thôi.
Còn Tạ Lâm vì chuyện này mà tiện tay đề một hàng chữ, tuy rằng đường nét có lực, nhưng dòng chữ lại rất đẹp, cứng cáp mạnh mẽ, nhưng với nội dung của hàng chứ ấy ai nấy đều lắc đầu ngao ngán.
“Mỹ nhân kế hoặc Lữ Phụng Tiên, mặc khách phong tao Minh Trọng Mưu”
(Lữ Phụng Tiên là tên tự của Lữ Bố, sau vì rơi vào mỹ nhân kế của Điêu Thuyền mà khiến liên minh Đồng Trắc Lữ Bố tan ra, quay ra giết hại lẫn nhau.)
Tạ Lâm còn cho khắc dòng thơ hàm ý xiên xẹo đó thành một cái biển, treo mãi tít trên cao ở đại sảnh phủ Thừa tướng. Tạm không nói đến dòng chữ vừa giống câu đối lại vừa không giống câu đối, vế đối đã không chỉnh tề, lại còn gọi thẳng tục danh của thánh thượng ra nữa.
Có người ở Ngực sử đài lập tức làm một bản tấu, nói Tạ Lâm đại bất kính, theo lý phải tháo tấm biển đó xuống.
Cũng may Tạ Lâm là Thừa tướng, chứ nếu đổi lại là người khác mà làm vậy, thì có lẽ cái theo lý phải tháo xuống không phải là “cái biển”, mà phải là “cái đầu” kìa.
Minh Trọng Mưu vừa nhìn thấy, lại chỉ cười trừ.
“Nếu văn nhân mặc khách của triều đình ta thật sự có thể như Quốc phong Ly tao, thì nghĩa là đang chứng minh triều đình ta hưng thịnh phồn vinh. Có câu là “Biển thu nạp trăm sông, dung chứa được nên mới thành ra to lớn”. Nếu có thể khiến trẫm cảm hoài được ý vị phong tao ấy, thì trẫm vui còn không kịp nữa là, sao lại phạt chứ?”.
(Quốc phong nằm trong tác phẩm Kinh thi, được coi là do Khổng Tử san định từ những bài ca dao của 15 nước chư hầu hoặc khu vực.)
(Ly tao là một trong những bài thơ nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc do Khuất Nguyên sáng tác. Đây là một tác phẩm bất hủ của ông, tác phẩm dài 370 câu tả tâm sự của tác giả. Đặc sắc của bài trường thiên này là lời bi thảm triền miên, thường dùng lối tượng trưng, lối nhân cách hóa và dẫn rất nhiều điển cố thần thoại.)
Nói xong, Minh Trọng Mưu liền hạ chỉ, thưởng cho Tạ Lâm nghìn lạng vàng, bút và nghiên mực vân hổ mỗi loại một cái, còn dặn dò một câu: “Lần trước là vì khanh, nên đã quăng cái nghiên mực mà trẫm thích nhất, để bồi thường cho trẫm, cái nghiên mực này, khanh phải bảo quản cho cẩn thận, không được phép để va đập lung tung, nếu không, sẽ hỏi tội mình khanh thôi đấy.”
Thứ bị quăng đi rõ ràng là cái nghiên mực của bệ hạ, nhưng sao lại bảo Tạ Lâm bảo quản cẩn thận?
Quần thần không hiểu, chỉ đành dập đầu, “Bệ hạ anh minh.”