Julia xách va ly củamình xuống tầng và đặtnó ở cửa trước. Rồicô bước vào thư viện,nơi Henry đang ngồi giữanhững cái hộp, bây giờđã sẵn sàng để chuyểntới thư viện Boston. Henryvà cô đã cùng nhausắp xếp tất cả tàiliệu rồi xếp vào cáchộp giấy. Tuy nhiên, nhữnglá thư của Oliver WendellHolmes thì họ đã cấtcẩn thận ở một chỗan toàn. Henry đặt chúnglên bàn, và ông đọcđi đọc lại chúng ítnhất cả trăm lần.

- Thật đau đớn khiphải từ bỏ những thứnày - ông nói -Có lẽ tôi nên giữchúng.

- Bác đã hứa vớithư viện rằng bác sẽtặng chúng.


- Tôi vẫn có thểđổi ý mà.

- Bác Henry, chúng cầnđược quan tâm một cáchđúng đắn. Một chuyên viênlưu trữ sẽ biết phảibảo quản chúng như thếnào. Và thật tuyệt vờinếu câu chuyện này đượcchia sẻ với cả thếgiới.

Henry ngồi rũ xuống imlặng trên ghế, mắt nhìnđống giấy tờ như mộtngười keo kiệt không muốntừ bỏ gia tài củamình.

- Những thứ này rấtcó ý nghĩa với tôi.Đây là một chuyện riêngtư.

Cô bước tới cạnh cửasổ, ngước mắt nhìn rabiển.

- Cháu hiểu ý củabác - cô nói nhẹnhàng - Với cháu nócũng trở thành một câuchuyên của riêng mình.

- Cháu vẫn mơ vềbà ấy à?

- Hàng đêm. Rất nhiềutuần nay rồi.

- Vậy giấc mơ đêmqua là gì?

- Nó rất... ấn tượng.Những hình ảnh.

- Hình ảnh gì?

- Những súc vải. Nhữngdải ruy băng và nhữngcái nơ. Cháu đang cầmkim trên tay và đangkhâu - Cô lắc đầurồi cười - Bác Henry,cháu thậm chí còn khôngbiết khâu thế nào.

- Nhưng Rose thì biết.

- Đúng, bà ấy biết.Thỉnh thoảng cháu nghĩ rằngbà ấy sống lại vàđang nói chuyện với mình.Khi đọc những lá thưcháu đã mang linh hồnbà trở lại. Và bâygiờ cháu có những kýức của bà ấy. Cháuđang sống lại cuộc đờicủa bà.

- Những giấc mơ đórất sinh động phải không?

- Thật đến từng màusắc của sợi chỉ. Điềuđó đã nhắc nhở rằngcó lẽ cháu đã nghĩđến bà ấy quá nhiều- Và cuộc sống củabà ấy đã ra sao.Cô nhìn đồng hồ rồinói với Henry:

- Có lẽ cháu phảiđi xuống bến phà thôi.

- Tôi thật sự tiếcvì cháu phải đi. Khinào thì cháu sẽ quaytrở lại thăm tôi?

- Bác có thể tớithăm cháu bất cứ lúcnào mà.

- Có thể là khiTom quay trở lại? Tôisẽ đến thăm cả haicùng một chuyến - Ôngdừng lại - Vậy hãynói với tôi. Cháu đãnghĩ gì về nó?

- Về Tom ư?

- Cháu biết mà, nólà một chàng trai đủtư cách để lấy làmchồng đấy.

Cô mỉm cười:

- Cháu biết, bác Henryạ.

- Nó lúc nào cũngkén cá chọn canh. Tôiđã thấy nó đi cùngrất nhiều cô bạn gái,nhưng chẳng có ai kéodài được lâu. Cháu cólẽ là ngoại lệ. Nhưngcháu phải để nó biếtrằng cháu có quan tâm.Nó nghĩ rằng cháu khôngđể ý gì đâu.

- Anh ấy đã nóivới bác thế à?

- Nó đã thất vọng.Nhung nó cũng là mộtngười đàn ông kiên trì.

- Đúng thế, cháu thậtsự thích anh ấy.

- Vậy thì còn vấnđề gì nữa đây?

- Có thể cháu thíchanh ấy quá nhiều. Điềuđó khiến cháu sợ. Cháubiết tình yêu có thểsụp đổ nhanh như thếnào - Julia một lầnnữa quay ra cửa sổvà nhìn về phía biển.Nó êm đềm và phẳnglặng như một tấm gươngvậy - Trong một phút,bác hạnh phúc và đangyêu, tất cả mọi thứtrên thế gian đều đúng.Bác nghĩ rằng chẳng cógì có thể sai. Nhưngkhi nó đến theo cáicách mà nó đã làmvới cháu và Richard. Cáchmà nó đã làm vớiRose Connolly. Thì cuối cùng,bác sẽ đau khổ suốtphần đời còn lại. Roseđã có được một thờigian ngắn hạnh phúc cùngNorris, và rồi sau đóbà đã phải sống suốtnhững năm còn lại củacuộc dời mình với kýức về những gì đãmất. Cháu không biết liệuthế có đáng không hảbác Henry. Cháu không biếtliệu cháu có thể chịuđựng được nó không nữa.

- Bác nghĩ rằng cháuđang hiểu sai bài họctừ cuộc sống của Rose.

- Vậy bài học đúngđắn là gì ạ?

- Hãy nắm lấy cơhội khi cháu có thể!Khi tình yêu đến.

- Và chịu đựng hậuquả.

Henry khịt mũi.

- Cháu biết rõ tấtcả những giấc mơ màmình đang có phải không?Đó là một lời nhắnnhủ, Julia ạ, nhưng vớicháu thì chỉ phí lờimà thôi. Bà ấy lẽra đã phải nắm lấycơ hội.

- Cháu biết điều đó.Nhưng cháu không phải RoseConnolly - Cô thở dài- Tạm biệt bác Henry.

Cô chưa bao giờ thấyHenry bảnh bao hơn thế.Khi mà họ ngồi cùngnhau trong văn phòng củagiám đốc thư viện Boston,Julia đã lén lút liếcnhìn ông, ngạc nhiên rằngđây cũng chính là ônglão Henry, người thích chạylăng xăng khắp ngôi nhàcũ rích ở Maine củamình trong cái quần dàivà những cái áo nỉcũ mèm. Cô đã nghĩrằng ông ấy sẽ mặcquần áo giống hệt nhưkhi cô đón ông ởkhách sạn Boston sáng nay.Nhưng người đàn ông côthấy đang đợi mình ởhành lang mặc một bộvest đen ba mảnh, cầmtheo một cây gậy gỗmun một đầu bọc đồngthau. Henry không chỉ vứtbỏ đống quần áo cũcủa mình, mà còn vứtbỏ cả khuôn mặt caucó thường ngày. Ông ấycòn đang đùa cợt vớibà Zaccardi, giám đốc thưviện.

Và bà Zaccardi, khoảng sáumươi tuổi, cũng sốt sắngcười đùa với ông.

- Không phải ngày nàochúng ta cũng nhận đượcnhững món quà có ýnghĩa quan trọng như thếnày ông Page ạ -bà nói - Những ngườiquan tâm đang xếp cảhàng dài để được cầmtrên tay những lá thưnày. Đó là một thờigian khá dài, không tàiliệu nào mới về Holmesđược công bố, vì vậychúng tôi thật sự vuimừng vì ông đã quyếtđịnh tặng chúng cho thưviện.

- Ôi, tôi đã phảisuy nghĩ về chuyện nàykhá lâu - Henry nói- Tôi đã xét đếnmột số viện nghiên cứukhác. Nhưng thư viện nàyhơn tất cả, và cómột vị giám đốc xinhđẹp.

Bà Zaccardi cười lớn.

- Còn ông, thưa quýngài, cần đến một đôikính mới đấy. Tôi hứalà sẽ mặc chiếc váyquyến rũ nhất của mìnhnếu ông và Julia đếndùng bữa tối cùng banquản trị tối nay. Tôibiết chắc rằng tất cảbọn họ đều muốn gặphai người.

- Tôi ước rằng chúngtôi có thể - Henrynói - Nhưng cháu traitôi sẽ bay về từHồng Kông tối nay. Tôivà Julia đã có kếhoạch dành cả buổi tốicho nó.

- Vậy có lẽ đểtháng sau nhé - bàZaccardi đứng dậy - Mộtlần nữa, cảm ơn ông.Hiếm có người con củađịa phương nào ở Bostonnày đuợc kính trọng nhưOliver Wendell Holmes. Và câuchuyện ông ấy kể lạitrong những lá thư này...- bà cười bối rối- Nó thật sự đaulòng, nó khiến tôi nghẹnlời. Có rất nhiều chuyệnmà chúng ta sẽ chẳngbao giờ được nghe, mộtsố khác thì đã bịlãng quên cùng với thờigian. Cảm ơn ông vìđã chia sẻ với chúngtôi câu chuyện của RoseConnolly.

Khi Henry và Julia bướcra khỏi văn phòng, câygậy của ông nện mạnhxuống sàn kêu lộp cộp- lộp cộp. Vào đầugiờ sáng một ngày thứnăm, thư viện gần nhưtrống không, và họ lànhững vị khách duy nhấttrong thang máy, những kháchtham quan duy nhất đibộ trên hành lang, tiếnggậy của Henry vang khắpphòng. Họ đi qua mộtphòng trưng bày và Henryđứng lại. Ông nhìn thấytấm biển bên ngoài đềtên cuộc triển lãm: BOSTONVÀ NHỮNG TRẢI NGHIỆM: CHÂNDUNG MỘT THỜI ĐẠI.

- Đó có thể làthời đại của Rose -ông nói.

- Bác có muốn xemthử không?

- Chúng ta có cảngày mà.Tại sao không chứ?

Họ bước vào phòng trưngbày. Họ chỉ có mộtmình trong căn phòng, vàhọ có thể ngắm nghíamỗi bức tranh và nhữngbản in đá lâu chừngnào họ muốn. Họ ngắmnghía quang cảnh cảng Bostonnhìn từ đồi Pernberton năm1832, và Julia băn khoăntự hỏi: Đó có phảilà quang cảnh mà Roseđã thấy khi bà cònsống? Bà có thấy cũngbức tường rào xinh đẹpở cận cảnh, những máinhà xa xa đó? Họbước tới trước một bảnin đá của Collonade Row,trong một hoạt cảnh vớicác quý cô mặc váyđẹp và các quý ôngđứng dưới những cái câyoai vệ, cô tự hỏikhông biết Rose đã baogiờ đi qua dưới nhữngbóng cây ấy. Họ nấnná bên bức chân dungcủa Theodore Parker và Đứccha William Channing, những khuônmặt mà Rose có thểđã thấy bước ngang quatrên phố hoặc qua nhữngô cửa sổ. Đây làthế giới của cô, Roseạ, một thế giới đãtrôi qua từ lâu tronglịch sử. Giống cô vậy.

Họ đi vòng quanh phòngtrưng bày, và Henry bấtngờ đứng lại. Cô đâmsầm vào người ông, côcó thể cảm thấy ngườiông cứng đờ.

- Chuyện gì thế? -Cô hỏi. Sau đó, côngẩng lên nhìn bức tranhsơn dầu mà ông đangnhìn chằm chằm. Ngay cảcô cũng đứng sững. Trongcăn phòng đầy chân dungcủa những người lạ, khuônmặt này khác hẳn. khuônmặt của một người màcả hai cùng biết. Mộtngười đàn ông trẻ vớimái tóc đen nhánh nhìnhọ từ trong bức tranhđứng bên cạnh cái bàn,tay đặt trên một bộxương người. Mặc dù anhta để mái tóc maidày, mặc áo khoác ngoàivà thắt cà vạt mộtcách rắc rối của thờikỳ đó, khuôn mặt anhta cực kỳ quen thuộc.

- Chúa ơi - Henrynói - Đó là Tom!

- Nhưng nó được vẽtừ năm 1792 cơ mà.

- Hãy nhìn đôi mắt,cái miệng mà xem. Nóđích thực là Tom củachúng ta.

Julia cau mày nhìn tờgiấy dán bên cạnh bứcchân dung.

- Họa sĩ là ChristianGullager. Nó không hề nóingười đó là ai.

- Xin lỗi! Henry gọito - Bà có biếtđiều gì về bức tranhnày không?

Người thủ thư bước vàophòng và mỉm cười trướcbức chân dung.

- Nó rất đẹp phảikhông? - Bà ta nói- Gullager là một trongnhững họa sĩ vẽ chândung giỏi nhất thời đạiđó.

- Người đàn ông trongbức tranh là ai?

- Chúng tôi tin rằnganh ta là một bácsĩ điều trị nổi tiếngở Boston, tên là AldousGrenville. Bức tranh này chắcđã được vẽ khi ôngta mười chín hay haimươi tuổi, tôi nghĩ thế.

- Ông ấy đã chếtmột cách bi thảm trongngọn lửa, khoảng năm 1832.Trong ngôi nhà tại quêông ta ở Weston.

Julia nhìn Henry.

- Cha của Norris.

Người thủ thư cau màynói:

- Tôi chưa bao giờnghe nói rằng ông ấycó con trai. Tôi chỉbiết về cháu trai củaông.

- Cô biết chuyện gìvề Charles vậy? - Henryngạc nhiên hỏi. Ông tacũng là một người nổitiếng à?

- Ôi, đúng vậy. Côngviệc của Charles rất đượcưa chuộng ở thời đạicủa ông ấy. Nhung thậtlòng mà nói, giữa tôivà ông thôi nhé, nhữngbài chơ của ông tathật khủng khiếp. Tôi chorằng ông ta nổi tiếngvì những cuộc tình lãngmạn của mình chứ chẳngphải vì là nhà thơmột tay.

- Vậy là sau tấtcả mọi chuyện thì ôngấy đã trở thành mộtnhà thơ - Julia nói.

- Khá danh tiếng. Họnói rằng ông ta đãmất cánh tay của mìnhtrong cuộc đọ súng vìmột quý cô. Câu chuyệnđó khiến cho ông tarất được lòng phái đẹp.Ông ta đã chết ởtuổi năm mươi. Vì bệnhgiang mai - Bà tangước lên nhìn bức tranh- Nếu đây là báccủa ông ta thì ôngcó thể thấy rằng vẻđẹp chắc chắn được ditruyền trong gia đình đó.

Lúc người thủ thư đãđi rồi, Julia vẫn cònsững sờ vì bức chândung Aldous Grenville, người đànông của Sophia Marshall. Giờthì mình đã biết chuyệngì đã xảy ra vớimẹ của Norris, Julia nghĩ.Trong một buổi tối mùahè, khi con trai bàbị sốt, Sophia đã đểnó nằm trên giường vàchạy đến ngôi nhà củaAldous Grenville ở quê hươngWeston của ông ta. Ởđó, bà định sẽ nóivới ông ta rằng ôngta có một đứa contrai và rằng nó đangốm lắm.

Nhưng Aldous không có nhà.Em gái Eliza của ôngta đã nghe lời thútội của bà, cũng làngười đã từ chối lờicầu xin sự giúp đỡ.Eliza đã nghĩ đến contrai Charles của mình, khibà ta lựa chọn hànhđộng tiếp theo? Có phảichỉ vì bà ta sợmột vụ bê bối, hayvì sự xuất hiện củamột người thừa kế kháctrong gia đình Grenville, mộtđứa con hoang sẽ lấymất những gì lẽ racon trai bà được hưởng?

Đó chính là ngày SophiaMarshall biến mất.

Gần hai thế kỷ đãtrôi qua, cho tới khiJulia đào bới cái sânđầy cỏ dại từng làmột phần nhà nghỉ mùahè của Aldous Grenville vàtìm thấy bộ hài cốtcủa Sophia Marshall. Trong gầnhai thế kỷ, Sophia đãnằm im lìm trong mộtnấm mồ không được đánhdấu, bị lãng quên.

Cho tới bây giờ. Ngườichết có lẽ đã rađi mãi mãi, nhưng sựthật thì có thể đượcsống lại.

Cô chăm chú nhìn chândung của Grenville và nghĩ:Ông đã không bao giờđược biết Norris là contrai mình. Nhưng ít raông cũng được thấy niềmhạnh phúc của con gáimình, Meggie. Và nhờ cócô ấy, dòng máu củaông vẫn tiếp tục chảyqua nhiều thế hệ saunày.

Và bây giờ là ởtrong Tom, Aldous Grenville vẫntồn tại.

Henry đã quá mệt mỏinên không thể cùng côra sân bay.

Julia lái xe một mìnhtrong đêm tối, nghĩ vềcuộc nói chuyện giữa côvà Henry vài tuần trước.

- Cháu đã học saibài học từ cuộc đờicủa Rose rồi.

- Vậy bài học đúnglà gì?

- Hãy nắm lấy cơhội khi cháu có thể.Hãy yêu đi!

Mình không biết được liệumình có dám, cô nghĩ.

Những gì Rose sẽ làm.Và Rose đã làm.

Một tai nạn ở Newtonđã khiến ô tô xếpthành hàng dài hơn haidặm trên đường cao tốc,khi cô nhích từng bướcmột về phía trước trongdòng xe cộ, cô nghĩvề những cuộc điện thoạicủa Tom vài tuần trước.Họ đã nói chuyện vềsức khỏe của Henry, vềnhững lá thư của Holmes,về việc hiến tặng chothư viện. Những chủ đềan toàn, chẳng có gìkhiến cô phải tiết lộnhững bí mật của mình.

Cháu phải để cho nóbiết rằng cháu có quantâm. Henry đã nói vớicô như vậy. Nó nghĩrằng cháu không hề đểý.

Cháu có quan tâm. Nhưngcháu sợ.

Mắc kẹt trên đường caotốc, cô đếm từng giâytừng phút trôi qua. Cônghĩ về những gì Roseđã dám mạo hiểm vìtình yêu. Liệu nó cóđáng không? Bà có baogiờ hối tiếc về điềuđó?

Đến Brookline, đường cao tốcbất ngờ rộng mở, nhưnglúc đó thì cô đãbiết mình sẽ bị muộn.Khi cô tới được CửaE của sân bay Loganthì chuyến bay của Tomđã hạ cánh, cô thấytrước mắt cả một đámđông hành khách cùng vớihành lý của họ.

Cô bắt đầu chạy, láchqua những đứa trẻ vàtiến về phía trước. Khicô tới được khu vựccửa ra hải quan củahành khách, trái tim côđập rộn lên. Mình nhớanh ấy, cô nghĩ thầmkhi lao vào đám đông,tìm kiếm. Cô chỉ thấynhững khuôn mặt xa lạ,đám đông vô hạn nhữngngười cô không biết, nhữngngười không buồn liếc mắtnhìn cô tới một giây.Những người mà cuộc sốngcủa họ chẳng liên cangì tới cô. Thật bấtngờ, dường như cô luôntìm kiếm Tom, và lúcnào cũng chỉ nhớ tớianh. Lúc nào cũng đểanh trốn mất mà khôngnhận ra.

Lần này thì em khôngđể khuôn mặt anh biếnmất.

- Julia!

Cô quay lại và thấyanh đứng ngay sau lưngcô, trông mệt mỏi vànhàu nhĩ sau một chuyếnbay dài. Không kịp nghĩgì, cô vòng tay ômlấy anh, khiến anh cườingạc nhiên.

- Một lời chào đóntuyệt vời! Anh đã khôngmong đợi điều này -anh nói.

- Em rất vui vìđã tìm thấy anh.

- Anh cũng vậy -giọng anh thật nhẹ nhàng.

- Anh đã đúng. Ôi,Tom ạ, anh đã đúng!

- Về chuyện gỉ?

- Một lần anh đãnói với em rằng anhđã nhận ra em. Rằngchúng ta đã từng gặpnhau trước đó.

- Chúng ta đã từngsao?

Cô nhìn khuôn mặt màcô đã thấy chiều nay,khuôn mặt đã nhìn côchăm chú từ bức chândung. Khuôn mặt mà côluôn luôn nhìn quen thuộc,mãi mãi yêu. Khuôn mặtcủa Norrie.

Cô mỉm cười.

- Chúng ta đã từnggặp nhau.

Năm 1888

Vậy đấy, Margaret, bây giờthì con đã nghe tấtcả và ta cũng thanhthản khi câu chuyện nàysẽ không theo ta xuốngmồ.

Mặc dù dì Rose củacon chưa bao giờ kếthôn hay có những đứacon của riêng mình, nhưnghãy tin ta, Margaret yêuquý ạ, con đã manglại cho bà ấy đủniềm vui trong cuộc đời.Aldous Grenville chỉ sống mộtthời gian ngắn sau nhữngsự kiện ấy, nhưng ôngcũng đã rất vui vìnhững năm tháng được sốngcùng con. Ta hy vọngcon sẽ không giận vìông ấy chưa bao giờcông khai thừa nhận mộtcách công khai rằng conlà con gái của mình.Hãy nhớ rằng, thay vàođó, ông ấy đã chucấp đầy đủ cho Rosevà con, để lại contài sản, ruộng đất củaông ấy ở Weston, nơigiờ đây con đã xâynhà của riêng mình. Ôngấy sẽ tự hào biếtbao về niềm say mêvà trí óc ham họchỏi của con! Tự hàokhi biết rằng con gáicủa ông ấy là mộttrong những người đầu tiêntốt nghiệp trường đại họcY dành riêng cho phụnữ. Thế giới này thayđổi mới giật mình làmsao, phụ nữ cuối cùngcũng đã được phép đểđạt được nhiều điều nhưvậy.

Bây giờ thì tương laithuộc về con cháu củachúng ta. Con đã viếtrằng cháu trai Samuel củacon đã thể hiện năngkhiếu đặc biệt với khoahọc tự nhiên. Con chắcphải rất hài lòng, vìcon biết rõ hơn aihết, rằng không có nghềnào cao quý hơn nghềchữa bệnh cứu người. Tathật lòng hy vọng rằngSamuel trẻ tuổi sẽ theođuổi niềm đam mê đó,và tiếp tục truyền thốngcủa các bậc tiền bốitài năng. Những người đãsống một cuộc sống bấttử theo cách của họ,bảo vệ cuộc sống củanhiều thế hệ, nếu khôngcó họ thì rất nhiềulớp con cháu đã khôngđược ra đời. Chữa bệnhcứu người chính là đểlại dấu tích của mìnhtrong tương lai.

Và vì vậy, Margaret yêuquý, ta sẽ kết thúclá thư cuối cùng củamình với một lời chúccho cháu trai của con.Đây cũng chính là lờicầu chúc lớn lao nhấtmà ta có thể dànhcho nó, hay cho bấtcứ ai khác.

Cầu mong cho cậu bécó thể trở thành mộtbác sĩ.

Người bạn chân thành củacon

O.W.H.

GHI CHÚ CỦA TÁC GIẢ

Tháng ba năm 1883, OliverWendell Holmes rời Boston lênđường tới Pháp, ở đóông đã dành hai nămtiếp theo để hoàn thànhnhững nghiên cứu y khoacủa mình. Tại trường Écolede Medicine danh tiếng ởParis, chàng trai trẻ Holmesđã được tiếp cận vớivô số mẫu vật giảiphẫu. Ông đã học tậpdưới sự hướng dẫn củanhững bộ óc khoa họcy khoa hàng đầu trênthế giới. Ông quay trởlại Boston và trở thànhmột bác sĩ thành cônghơn hầu hết bạn đồngnghiệp Mỹ của mình.

Năm 1843, trong Hội đồngvì sự phát triển yhọc Boston, ông đã trìnhbày một báo cáo cótựa đề là "Sự lâynhiễm của bệnh sốt sản".Nó là bằng chứng đónggóp to lớn của ôngcho nền y học HoaKỳ. Báo cáo đã giớithiệu một phương pháp mớimà giờ đây được coilà hiển nhiên, nhưng ởthời của Holmes, đó thựcsự là một tư tưởngmới mẻ. Rất nhiều ngườiđã được cứu sống vàtránh đau đớn, chỉ bởimột lời gợi ý đơngiản có tính cách mạngcủa ông rằng: các bácsĩ điều trị nên rửasạch tay mình.

THE END