- Đối phó với Đổng Tổ Thường không là gì, ta muốn khiến cho Đổng thị không thể tồn tại được ở Hoa Đình.
Trương Ngạc nghe Trương Nguyên nói “đến lúc rồi” liền mừng rỡ, hỏi Trương Nguyên bao giờ đi Hoa Đình, y cũng muốn đi cùng.
Trương Nguyên nói:
- Tam huynh chờ đã, đệ đi hỏi tỷ tỷ đã.
Trương Nguyên cầm thư đi gặp tỷ tỷ Trương Nhược Hi. Tránh mẫu thân, hai tỷ đệ họ bàn bạc ở thư phòng Tây lầu. Trương Nhược Hi nghe nói nhà phu quân xảy ra chuyện lớn như thế, nghĩ tới cảnh khó khăn mà Lục lang phải tự lực chống đỡ, sao mà yên lòng ngồi đợi được, nàng muốn về Thanh Phổ ngay để giúp phu quân.
Trương Nguyên thấy tỷ tỷ đã quyết đi cũng không giữ lại nữa, nói:
- Tỷ tỷ nói với mẫu thân Lục lão gia bị bệnh, tỷ là dâu trưởng, phải về thăm, còn về cái khác thì không cần nói, để tránh …
Trương Nhược Hi liếc mắt nhìn đệ đệ một cái rồi nói :
- Cái này cần đệ dạy tỷ nữa ư, tỷ lớn hơn đệ chín tuổi đấy.
Rồi lại nhíu mày nói:
- Tỷ là lo lắng cho mẫu thân, tiểu Khiết, tiểu Thuần quậy ở đây một năm rồi, giờ mấy mẹ con đều về Thanh Phổ hết, đệ cũng đưa chúng ta về, mẫu thân chắn hẳn không vui, phụ thân lại chưa về ngay được.
Trương Nguyên nói:
- Có hợp ắt có tan, tỷ tỷ cũng không thể ở lâu ở Sơn Âm, phụ thân giữa tháng bảy sẽ về, tỷ không cần lo lắng quá cho mẫu thân đâu.
Trương Nhược Hi gật đầu, trong lòng thấy thật buồn bã. Nàng tuy là con gái nhà họ Trương, nhưng lại là dâu trưởng nhà họ Lục, xuất giá tòng phu, lần này nhà chồng gặp nạn, nàng nhất định phải trở về.
Trương Nguyên nói:
- Vậy tỷ tỷ đi nói với mẫu thân hôm nay là hai sáu tháng tư, chúng ta qua tết Đoan Ngọ sẽ đi Thanh Phổ. Đến Hàng Châu đệ sẽ mượn Chung thái giám hợp bài, vậy thì đi đường sẽ không có trở ngại, có thể đến Thanh Phổ sớm ba đến năm ngày.
Trương Nhược Hi cũng cảm giác được tết Đoan Ngọ đang tới gần, muốn ăn tết xong rồi mới đi, liền nói:
- Tiểu Nguyên, vậy đệ đi xin tộc thúc tổ, nói thúc tổ viết thư cho tri phủ Tùng Giang xin cho Lục Dưỡng Phương.
Trương Nguyên nói:
- Tỷ tỷ yên tâm, đệ biết mà.
Rồi đi vào tiền sảnh nói với Trương Ngạc:
- Tam huynh, đệ và tỷ tỷ đã bàn rồi, sau tết Đoan Ngọ sẽ đi.
Trương Ngạc nói:
- Được, vậy hay là chúng ta đi xem kính viễn vọng trước đi, so sánh với cái ta mua từ phương Tây xem cái nào có thể nhìn xa hơn rõ hơn.
Rồi lại nói:
- Hơn nửa năm nay, ống nhòm đó ta đều để ở xưởng kính, đám thợ kính muốn mô phỏng làm theo, hại ta không thể rình chuyện bí mật của người ta, lạc thú cũng bị ít đi nhiều.
Huynh đệ hai người đến khu nhà dân là xưởng chế tạo kính thần ở ngay gần Trạng Nguyên đệ. Ba thợ kính và hai thợ học việc ra đón chào. Hai thợ học việc của xưởng kính cung kính đưa ra hai ống nhòm giống hệt nhau bằng đồng thau, Trương Ngạc “haaa” một tiếng, hỏi:
- Cái ống nhòm nào là do các ngươi chế tạo ra?
Một thợ học việc giơ ống nhòm trong tay lên cao hơn một chút, nói:
- Tam công tử, thiên lí kính này là xưởng mới chế tạo.
Trương Ngạc nhận lấy chiếc ống nhòm này, xoay nhẹ, rút ra một đoạn, lại rút ra một đoạn nữa, sau đó đưa lên mắt phải nhìn. Ở bên trong xưởng không thể nhìn xa được, Trương Ngạc đi ra ngoài cửa để nhìn, Trương Nguyên và vài thợ kính cũng ra theo.
Trương Ngạc quay đầu nhìn về hướng đầu phố dài, nhìn hết bên này đến bên kia , không ngừng điều chỉnh tiêu cự. Hồi lâu sau, y cau mày đưa ống nhòm cho Trương Nguyên:
- Giới Tử, đệ xem xem kính viễn vọng này thế nào?
Trương Nguyên nhận lấy ống nhòm, ghé mắt vào mấy lớp thấu kính nhìn ra ngoài, thấy mờ mờ không rõ. Bên ngoài kính nhìn thì có vẻ giống nhau nhưng độ mài của thấu kính lõm và thấu kính lồi này không chính xác bằng kính viễn vọng mà Trương Ngạc mua, điều chỉnh tuyến khúc xạ của ống kính và phối trí thành hình còn chưa tinh, bất kể điều chỉnh tiêu cự như thế nào nhìn xa đều không rõ. Trương Ngạc lấy kính viễn vọng bằng đồng thau mà y nhờ người mua từ bên Macao với giá 180 lượng bạc ra chiếu nhìn. Nếu không so sánh thì còn không biết là chênh lệch lớn như thế nào, Trương Ngạc nổi giận, trách đám thợ:
- Thời gian một năm mất hơn ngàn lượng bạc, chế tạo ra một cái đồ chơi như thế này để lừa gạt ta, các ngươi không biết so sánh một chút sao, xem xem kính viễn vọng mà những người phương Tây chế tạo đây này, kính tồi này của các ngươi có thể sánh được sao!
Ba thợ kính rất sợ hãi, ngơ ngác nhìn nhau, không dám nói gì.
Trương Nguyên nói:
- Tam huynh đừng vội, người phương Tây chế tạo thành công kính viễn vọng này cũng do nhiều năm mày mò mới được. Kính viễn vọng mà chúng ta chế tạo tuy nhìn không rõ nhưng nguyên lý thích hợp rồi, chỉ cần cân nhắc điều chỉnh lại, chắc chắn có thể tạo ra kính viễn vọng rõ ràng hơn.
Ngay lập tức hắn lại giảng cho ba thợ kính về nguyên lí phối hợp giữa thấu kính lõm làm kính quang lọc và thấu kính lồi làm vật kính, làm thế nào để nắm được bội số của viễn vọng, quan trọng nhất là phải mài thấu kính thật mảnh.
- Ngày này năm sau, nếu các ngươi có thể chế tạo thành công kính viễn vọng tương xứng với cái của người phương Tây này, ta và tam huynh sẽ thưởng cho ba người các ngươi mỗi người bốn mươi lượng bạc. Nếu có thể chế tạo xong sớm, cứ sớm trước mười ngày thì thưởng thêm mỗi người một lượng bạc.
Có trọng thưởng tất có dũng phu. Trương Nguyên vừa nói như vậy, ba thợ kính đều rất ủng hộ. Mỗi người được thưởng bốn mươi lượng bạc, đấy không phải khoản tiền nhỏ. Hơn nữa, nếu có thể làm xong trước một tháng, sẽ được thưởng thêm ba lượng bạc, đúng là làm tăng tinh thần lên gấp bội.
Một năm vừa rồi, ba thợ đó cũng không phải chỉ phỏng chế kính viễn vọng, mà kính phần hương, kính hôn nhãn,
kính cận thị, mỗi loại họ còn chế tác hàng chục cái. Những mắt kính được chế từ thủy tinh không màu rất tuyệt. Trương Nguyên thử mấy chiếc kính cận trong đó, nó không kém bao nhiêu so với mắt kính mà Trương Ngạc tặng hắn. Trương Nguyên bảo những người thợ kính đi làm việc của mình, hắn nói với Trương Ngạc:
- Tam huynh, những kính phần hương, kính hôn nhãn, kính cận này có thể bán được. Bây giờ xưởng kính chắc là có thể kiếm được tiền rồi, ít nhất cũng không cần chúng ta bỏ tiền đầu tư vào nữa. Mấy ngàn cân đá thuỷ tinh năm ngoái mua từ Hải Châu về cũng đủ dùng ba năm đó.
Trương Ngạc rất mừng, từ trước đến giờ y đều rất hoang phí, chưa từng kiếm được tiền, hỏi:
- Nên định giá cái này như thế nào?
Trương Nguyên nói:
- Kính phần hương một lượng bạc một chiếc, kính hôn nhãn và kính cận thì đều là bốn lượng bạc một chiếc. Ngày mai đệ tới nho học để quảng cáo, cứ nói Trương Giới Tử đệ có thể học hành tiến bộ đều nhờ vào kính này.
Nói xong, đặt kính cận lên sống mũi.
Trương Ngạc cười ha hả, nói:
- Có rất nhiều tú tài, đồng sinh bị cận. Có một số người đọc sách thì sách gần như dán vào mắt đến nơi rồi, đi đường gặp cũng không nhận ra người ta, so với người cổ cũng không khá hơn là bao nhiêu. Có được kính cận này chả khác gì một lần nữa cho bọn họ một đôi mắt tinh, hơn nữa trong số tú tài, người có thể mua được kính mắt bốn lượng bạc này cũng có rất nhiều.
Trương Nguyên cười nói:
- Chính là phải kiếm tiền của những sinh đồ giàu có kia kìa.
Trương Nguyên bảo thợ chọn ra ba cặp kính hôn nhãn và hai cặp kính cận. Hắn dặn dò dùng loại gỗ cánh gà tốt làm năm chiếc hộp kính, năm ngày sau hắn tới lấy, cái này chuẩn bị để đem đi tặng.
Trương Ngạc nói:
- Tổ phụ cũng bị hoa mắt tuổi già, kính hôn nhãn này biếu tổ phụ một chiếc coi như thể hiện lòng hiếu thảo của ta.
Nói rồi y lấy một chiếc kính hôn nhãn, không có hộp, Trương Nguyên lấy hộp kính cận của mình ra.
Gặp Trương Nhữ Sương ở thư phòng Tây Trương Bắc viện, Trương Ngạc dâng tặng kính hôn nhãn. Trương Nhữ Sương rất vui mừng, hỏi ra thì biết đây là kính do Trương Nguyên và Trương Ngạc thuê thợ kính làm. Kẻ sĩ thời Vãn Minh làm kinh doanh đâu đâu cũng có, Trương Nhữ Sương cũng không lấy làm lạ, chỉ dặn Trương Nguyên phải lấy đọc sách khoa cử làm trọng, những bàng môn tiểu đạo này đừng quá bận tâm suy nghĩ. Trương Nguyên đương nhiên là vâng vâng dạ dạ đồng ý, lại nói chuyện nhà Lục Thao- tỷ phu hắn, Trương Nhữ Sương cau mày nói:
- Con trai thứ của Lục Triệu Khôn đã không có chí như thế, Đổng thị Hoa Đình cũng là khinh người quá đáng. Trương Nguyên, trong chuyện này chắc cũng có dính líu tới con chứ?
Trương Nguyên nói:
- Vâng, sau khi Đổng thị biết Lục thị có quan hệ thông gia với Trương thị, sự việc trở nên nghiêm trọng hơn. Mấy ngày nữa, tộc tôn phải đưa tỷ tỷ và hai cháu ngoại về Thanh Phổ, nghĩ kế giúp đỡ Lục thị, khẩn cầu thúc tổ viết thư cho Tùng Giang Hoàng tri phủ để dàn xếp trước.
Trương Nhữ Sương nhìn tộc tôn, chậm rãi nói:
- Trương Nguyên, con phải lượng sức mình mà làm. Đổng Huyền tể không phải là người có thể so sánh với Diêu Phục. Hơn nữa bây giờ con là chư sinh, đang cần phải nêu cao tên tuổi, tuyệt đối không được để lại tiếng xấu gây rối, điểm này con phải nhớ cho kĩ.
Trương Nguyên nói:
- Tộc tôn ghi nhớ lời dạy bảo của thúc tổ.
Trương Nguyên rất thông minh, làm việc cũng chắc chắn. Trương Nhữ Sương cảm thấy không cần dặn dò nhiều hơn nữa, nói:
- Con muốn đích thân cầm thư đi gặp Hoàng tri phủ đúng không, ừ, ngày mai ta sai người đưa thư đến cho con.
Ở Giang Nam, chỉ cần khí hậu không bất thường, thì trước sau tết Đoan Ngọ đều có mấy trận mưa to. Phủ Thiệu Hưng năm nay xem như mưa thuận gió hoà, trận mưa to đúng vào Đoan Ngọ, sáng sớm ngày mùng sáu tháng năm, tam huynh đệ Trương Nguyên, Trương Đại, Trương Ngạc cầm dù đứng ở bên cầu Bát Sĩ, nhìn người hầu đang dầm mưa mang hành lí lên thuyền, những hành lí này đều được bọc kín bằng vải dầu nên sẽ không bị nước mưa thấm vào.