Sau đó một thời gian là đến Tết Âm lịch hàng năm, tình hình chính trị càng ngày càng buông lỏng, trước cải cách, tin vui tới liên tục. Tết Âm lịch năm ấy, công nhân viên chức trong nhà máy cùng với quân lính bộ đội cùng tổ chức, mở hội liên hoan, dựng sân khấu ở sân thể dục lớn.

Đội ngũ của Hạ Thiếu Đường xếp thành hàng dài đấu tán thủ, thực hiện tiết mục đấu đối kháng. Thiếu Đường lên sâu khấu biểu diễn, còn đứng ở hàng đầu tiên chính giữa, động tác đẹp đẽ, cả người tràn đầy sức sống, đẹp trai ngời ngời. Mỗi lần anh bay lên đá vào không trung, sau đó lại quăng người xuống đất, bên dưới vỡ òa những tiếng hò reo kinh ngạc. Mạnh Tiểu Bắc run run, như thể người bị quăng ngã chính là mình, người ngợm đau ê ẩm, vô thức xoa xoa đầu gối mình. Sau đó cậu lại nhìn thấy động tác mạnh mẽ của Thiếu Đường từ trên đất nhảy bật lên trên, ánh mắt cực “dữ”.

Vài công nhân lâu năm trong xưởng ở trên sân khấu hòa theo tiếng nhạc đệm hát vài bài dân ca ngắn, dưới sân khấu quân lính và người dân đồng loạt vỗ tay ầm ầm, trầm trồ ngợi khen.

Công đoàn tổ chức thi đấu cờ tướng, Mạnh Kiến Dân giành vị trí thứ hai. Trong trận chung kết, ông bị thua bởi ông lão mê cờ đã hơn 60 tuổi. Những người khác, chẳng kể 20, 30 hay 40 tuổi, đều bại bởi Mạnh Kiến Dân, vài ba phút đã thua thảm. Mọi người đều nói, bác Mạnh vẫn còn thông minh sáng suốt lắm, vốn đã là người rất sáng dạ, lại ham mê học hành, đích thị là học sinh xuất sắc hồi đó.

…

Tối hôm ấy, Thiếu Đường đón Giao thừa tại nhà Mạnh Tiểu Bắc.

Mạnh Kiến Dân nói, Thiếu Đường, cậu ở Tây Câu này không có nhà, nhà tôi có bốn người, sứt sẹo gì cũng ra dáng gia đình chứ bộ, về sau cậu đến nhà tôi đón Tết đi.

Cậu nhỏ hơn tôi tới hơn chục tuổi, tôi là anh cả của cậu nhé.

Đó là những lời Mạnh Kiến Dân nói lúc ấy.

Hai người đàn ông để bàn nhỏ trên giường, chén anh chén tôi. Tối đó, cả hai uống hơi nhiều, nói rất nhiều lời “mê sảng”.

Càng uống mặt Mạnh Kiến Dân càng đỏ, còn Hạ Thiếu Đường càng uống càng nóng, mồ hôi toát ra đầm đìa. Anh cởi hết quân trang, rồi lại cởi áo len, sau rốt còn mặc mỗi chiếc áo sơ mi thùng thình.

Mạnh Kiến Dân hẵng đang băn khoăn Hạ Thiếu Đường có để bụng chuyện bản thân mình là một kẻ dân thường chân lấm tay bùn, đang ra sức nịnh hót con cháu cán bộ cao cấp như anh không; còn Hạ Thiếu Đường lại cũng đang nghĩ coi Kiến Dân có để bụng chuyện một tên “con cháu cán bộ” như anh suốt ngày chạy ra chạy vào nhà họ, còn mang theo đồ cao cấp, để lòi ra thân phận khác thường của mình không, có khi nào một ngày nào đó đối phương sẽ xa lánh, không còn thân thiết với mình nữa không.

Suốt mấy ngày hôm nay, Mạnh Kiến Dân áy náy mãi chuyện chỉ bởi vì thằng khỉ Mạnh Tiểu Bắc nhà mình mà phiền hà tới Thiếu Đường, khiến anh bận tâm lo lắng, lại còn bị thương nữa chứ; Hạ Thiếu Đường lại xấu hổ khi nghĩ tới bữa đó trong thôn, anh đã nổi nóng với Tiểu Bắc, còn mắng còn quát thằng nhóc, chính bản thân mình cũng có lúc xấu tính xấu nết, đấy là giờ anh đã đỡ hơn nhiều lắm so với trước kia rồi đó.

Thiếu Đường an ủi khích lệ: “Chuyện đó anh đừng quá nóng ruột, có lẽ sắp tới chính sách của trung ương sẽ thay đổi, có khi sẽ tiến hành thi cử trở lại.”

Mạnh Kiến Dân đáp: “Cho dù hiện tại có tiếp tục điều chuyển một lứa sinh viên vào đại học, thì mấy lão già như tôi cũng chẳng đuổi kịp họ, ai buồn ngó tới bọn tôi nữa?”

Hạ Thiếu Đường: “Anh mà già rồi?”

Mạnh Kiến Dân: “Binh lính các cậu nhập ngũ cũng có tuổi giới hạn, giờ tôi đã quá tuổi học đại học từ lâu rồi!”

Mạnh Tiểu Kinh cúi đầu cạy móng, cắn ngón tay. Từ nhỏ, đứa trẻ này đã mắc thói xấu này, gặm sạch phần da bên cạnh móng tay. Nói toẹt ra là từ nhỏ đã thiếu ăn, muốn ăn nhưng chẳng có mà ăn, đói nghèo.

Mạnh Tiểu Bắc thì lấy ngón tay nhúng rượu, vẽ một người nho nhỏ trên bàn.

Mạnh Kiến Dân dùng đũa đập Tiểu Bắc: “Sau này cha chỉ có thể trông cậy vào tương lai của hai đứa mày thôi đấy.”

Thiếu Đường nói: “Thằng nhóc Tiểu Bắc này nhanh nhẹn hoạt bát, ham học hỏi, đầu óc linh hoạt, hơn nữa còn vô cùng tập trung, kiên nhẫn tìm tòi. Sau này thể nào cũng thành công.”

Mạnh Kiến Dân nói: “Thiếu Đường, cậu đối xử rất tốt với thằng con nhà tôi, anh cả nhìn thấy hết, ghi tạc trong lòng, chớ nghĩ tôi là kẻ vô ơn bạc nghĩa.”

Thiếu Đường nói: “Những lời này đâu cần phải nói ra.”

Đêm đó Mạnh Kiến Dân chếnh choáng say, mắt đỏ ngầu: “Phải nói! Tôi phải nói cho rõ điều này!”

“Tiểu Bắc, sữa bột mà con uống, là sữa mà chú Thiếu Đường mò ra được từ giữa dòng lũ sông Vị, vác ở trên đầu, giành giật với bão lũ mới có được! Con không bao giờ được quên!”

“Mạnh Tiểu Bắc, nhận Thiếu Đường làm cha nuôi của con đi, sau này lớn rồi phải nhớ đền đáp công ơn.”

Từng từ từng câu mà Mạnh Kiến Dân nói đều mang theo hơi rượu.

Câu nói vừa vang lên, mọi người quanh bàn đều im bặt, không ngờ Mạnh Kiến Dân sẽ nói vậy.

Mạnh Kiến Dân cũng chưa hề bàn bạc với vợ mình, Mã Bảo Thuần sửng sốt, cũng không tiện tỏ ý phản đối, sững sờ vô cùng.

Trong giây lát, Thiếu Đường cũng cảm thấy chấn động và ngỡ ngàng, hay tay anh ra sức lau trên quần, bởi say mà mặt đỏ rần rần: “Đừng, tôi không có tư cách ấy!”

Mạnh Kiến Dân: “Cậu không đủ tư cách vậy ai đủ tư cách? Thằng con tôi có chấp nhận cậu không?”

Thiếu Đường nghẹn lời, nhìn sang Mạnh Tiểu Bắc ở bên mình, đột nhiên trào lên cảm giác lạ lùng. Bình thường trước mặt anh em bộ đội anh thường cợt nhả, nói: “Đây là thằng con tôi”, nhưng, lúc túm tụm chụm đầu trêu đùa Mạnh Tiểu Bắc, lúc ca hát đuổi dê trên núi, anh thật sự coi Tiểu Bắc là “con” mình sao… Tại sao lại có một loại xưng hô chỉ trong chớp mắt đã làm xáo trộn cảm xúc của anh về quan hệ của cả hai như thế?

Lúc đó, Mạnh Tiểu Bắc vẫn đang xiêu vẹo dụi dụi trong lòng Thiếu Đường, cậu đột nhiên vặn hỏi: “Sao phải gọi là cha?”

Mạnh Kiến Dân rất nghiêm túc: “Về sau không được phép xấc láo như thế, đàng hoàng lại ngay, gọi cha nuôi.”

Mạnh Tiểu Bắc mồm mép tép nhảy: “Cha là cha con, Thiếu Đường là Thiếu Đường, không phải cùng một người, sao lại đều biến thành cha của con được?!”

Mạnh Kiến Dân buột miệng thốt ra: “Vì chẳng ai có thể đối xử tốt với con bằng Thiếu Đường!”

Mạnh Tiểu Bắc: “…”

Mạnh Kiến Dân chỉ vào thằng con lớn nhà mình… Suốt những năm sau này, ông vẫn luôn lặp đi lặp lại: “Mạnh Tiểu Bắc, con phải nhớ rõ công ơn của cha nuôi Thiếu Đường. Lúc trước chính Thiếu Đường, giữa dòng nước lũ đã lấy đầu đội bao sữa bột cho con uống, dẫu bị nước lũ cuốn đi cũng quyết không buông tay! Cha nói thật lòng, nếu có đổi lại là cha ruột con là cha, cũng chỉ làm được đến thế là cùng thôi!”

“Con ăn vào miệng, con phải khắc ghi trong lòng, thứ con ăn chính là dùng mạng để đổi lấy.”

…

Cả phòng chìm trong im lặng một lúc lâu, người nào người nấy mặt đỏ bừng bừng, thở hổn hển, men say nồng đậm bắt đầu bốc lên khiến cảm xúc dâng cao, xúc động mạnh. Mạnh Tiểu Bắc khe khẽ nói: “Được rồi… Cha nuôi.”

Mạnh Kiến Dân bảo: “Kính cha nuôi một chén rượu đi.”

Mạnh Tiểu Bắc rót một chén rượu trắng, Hạ Thiếu Đường nhận lấy, dừng lại một chút, chén rượu này là bị ép, không uống không được, anh dốc một hơi cạn sạch.

Mạnh Kiến Dân yên tâm gật đầu, lại nhắc Thiếu Đường: “Sau này, lính trong đại đội các cậu còn cười nhạo chế giễu cậu, cậu cứ thẳng thừng nói rõ với họ, đây là con cậu!”

“Nhà tôi có hai thằng con, có lúc bận quá lo không xuể. Sau này Tiểu Bắc sướng khổ ấm lạnh ra sao, cậy nhờ cậu quan tâm để ý, giúp tôi trông nom nó, coi nó như con ruột mà nuôi dưỡng dạy dỗ.”

Hạ Thiếu Đường sửng sốt, chấn động, bên ngoài thì vẫn bình tĩnh nhưng nội tâm thì cuồn cuộn nổi sóng, một lúc lâu sau vẫn chẳng thốt nên lời. Vô hình trung giữa anh và thằng nhóc trước mắt này đã tồn tại khoảng cách của ranh giới vai vế, trong tim anh như có một tảng đá khổng lồ đè lên, trách nhiệm đè trên vai mới nặng nề làm sao!

Mà Mạnh Tiểu Bắc, khi đó ở độ tuổi ấy, cậu chưa thể thấu hiểu hết được ý nghĩa sâu ẩn sâu bên trong xưng hô đó. Trong mắt cậu, bất kể cậu gọi Thiếu Đường là gì cũng chẳng qua chỉ là đổi vỏ bọc cho người này mà thôi, lột lớp da đó ra, người này chẳng phải vẫn là Thiếu Đường hay sao? Ông đây chỉ cần nghe mùi cũng có thể nghe ra đâu là Thiếu Đường.

Nhiều năm về sau, cho đến một ngày nào đó trong tương lai, khi Mạnh Tiểu Bắc hiểu ra thân phận và vai vế mà xưng hô “cha nuôi” này mang đến cho cả hai, khoảng cách khó lòng vượt qua của mối quan hệ gia đình này, e rằng đã muộn mất rồi.

…

Sau khi Thiếu Đường rời đi, buổi tối lúc nằm tâm sự trong ổ chăn, Mã Bảo Thuần vội vàng hỏi chồng: “Hôm nay mình nghĩ cái gì vậy hả?”

Mạnh Kiến Dân nói: “Tôi nghĩ như vậy đấy.”

Mã Bảo Thuần: “Thiếu Đường mới có nhiêu tuổi, còn nhỏ hơn mình những hơn chục tuổi, quá trẻ, cậu ta có thể làm cha Tiểu Bắc sao? Làm anh thì còn chấp nhận được, cùng lắm thì gọi một tiếng “chú”, mình làm mọi thứ loạn hết lên rồi.”

Mạnh Kiến Dân: “Mình suy nghĩ đúng kiểu đàn bà phụ nữ! Nhìn người, không nhìn ở tuổi tác, đôi bên hợp tính hợp nết, lại thật lòng thật dạ đối xử tốt với thằng con nhà mình, tôi thấy cậu ấy phù hợp nhất.”

Mã Bảo Thuần: “Nhà Thiếu Đường là giai cấp nào? Sau này, cậu ta chắc chắn sẽ về Bắc Kinh, không ở trong thung lũng này cả đời đâu!”

Trong bóng đêm, Mạnh Kiến Dân bình thản nói: “Chính bởi vì chắc chắn cậu ta sẽ quay lại Bắc Kinh, nhà cậu ta có địa vị, Tiểu Bắc được thể đi theo cậu ta ra khỏi đây luôn, cái danh cha này, chắc chắn phải nhận.”

Mã Bảo Thuần bỗng kinh ngạc: “… Hóa ra mình nghĩ như vậy sao?”

Ánh mắt Mạnh Kiến Dân bình lặng, ông ngửa mặt lên nhìn tia sáng nhỏ nhoi phản chiếu trên trần nhà, tựa như ánh sáng cuối cùng trong màn đêm tăm tối, tượng trưng cho mong mỏi của mình: “Cả đời tôi đã chẳng còn hy vọng gì rồi, coi như bị thời đại này hủy hoại, tôi không thể cũng để đời con mình hỏng theo.”

“Con tôi thông minh, đầu óc lanh lẹ, từ nhỏ đã có thể chịu được khổ cực, liều lĩnh bạo gan xông pha, nó thiếu cái gì? Cái nó thiếu chính là bệ đỡ, thiếu một “chỗ dựa”, thiếu một cơ hội để thoát ra! Đã chẳng thể trông cậy gì vào cha ruột nó rồi, vĩnh viễn cũng chằng thể đấu đá lại ai… Sau này bước vào xã hội, để nó trông cậy vào cha nuôi nó vậy!”

Mã Bảo Thuần nghẹn lời, trong bóng đêm chăm chú nhìn sang: “Bởi vậy mà mình nghĩ đến Tiểu đội trưởng Hạ? Mình làm thế này, thế này, có khác nào chúng ta cấu kết lợi dụng người ta đâu…”

Mạnh Kiến Dân lạnh lùng hỏi: “Tôi lợi dụng cậu ta sao?”

Ngày hôm đó bên bờ sông Vị, hai hàng nước mắt chảy xuống cũng chẳng phải giả vờ.

“Tôi có thể nhìn người, sẽ không nhìn nhầm.” Vẻ mặt Mạnh Kiến Dân chợt hiện lên sự xúc động nhỏ nhoi, ngày đó trong lòng ông là muôn vàn cảm xúc dữ dội xáo trộn. “Thiếu Đường thật sự là người rất tốt, bên ngoài hào phóng chẳng tiếc thứ gì, bên trong thì thật sự lương thiện, tốt bụng thật tâm… Dẫu sao tôi cũng chẳng nịnh bợ nổi ai, tôi nịnh bợ người này… Không vì bản thân tôi, mà vì tương lai con trai tôi.”