Có uống thì hãy uống thật sâu, chứng đừng chỉ nên qua Suối nguồn kiến thức:
Có những mép nước nông làm nhiễm độc Bộ não,
Nhưng uống nhiều lại làm ta tỉnh táo trở lại.
Alexander Pope, Bài luận về phê bình.
Tôi biết chuyện tốt đẹp sắp xảy ra.
Và không biết khi nào,
Nhưng cứ tin là nó có thể tự mình xảy ra.
Kate Bush, “Cloudbusting,” album Bầy chó săn Tình yêu.
CÂU HỎI CUỐI CÙNG: Dài 256 ki lô mét nằm theo trục Đông Tây, hòn đảo Địa Trung Hải nào lớn nhất trong các đảo Hy Lạp có trung tâm hành chính tại Heraklion, là mái nhà của nền văn minh Thời kỳ đồ đồng, nền văn minh châu Âu thực thụ đầu tiên?
TRẢ LỜI: Đảo Crete.
***
Ngày 12 tháng Tám năm 1986
Ái chào người lạ! (“Ái chào” Chính tả.!?)
Khỏe không? Cá là cậu ngạc nhiên lắm, sau chừng ấy thời gian! Phải, dấu bưu điện ở mặt trước là đúng đấy - tớ thật sự đang ở nước ngoài, lần đầu tiên. Một nơi quá nóng bức! Tớ thậm chí còn có làn da rám nắng, gần gần như thế, hoặc sẽ có khi thôi lột da. Khá dễ đoán là tớ đã “hơi quá tay vào ngày đầu tiên” và đau muốn chết suốt một thời gian, và phải đứng ăn, nhưng bây giờ tớ khỏe hơn rồi. (Da cũng sáng ra, nhưng cậu không cần biết điều đó!) Tớ cũng học lặn, khắc phục sự hoảng loạn. Đồ ăn thì rất tuyệt vời - thịt bị cháy nhiều, hoàn toàn không có rau. Hôm nay tớ mới được ăn miếng pho mai Feta đầu tiên. Hừm - có một chút giống đồ được muối mặn. Cậu có nhớ lần hai đứa mình đến quán Luigi, cậu đã mặc cái trang phục dạ hội đấy không?
Sao cũng được.
Tấm thiệp của cậu đến vừa kịp trước khi bọn tớ chuẩn bị đi, đó đúng là một sự ngạc nhiên thú vị, và nhẹ nhõm nữa. Sau, ừm, cuộc phiêu lưu nhỏ của bọn mình, tớ nghĩ có lẽ cậu còn giận tớ nhiều lắm. Mà cậu có bao giờ gặp lại Patrick không? Anh ta đã hồi phục chưa? Hay tên tớ vẫn còn là vết bùn nhơ? Gửi lời hỏi thăm của tớ đến anh ta, lùi lại xem sắc mặt anh ta biến đổi thế nào nhé.
Tớ nghĩ tin cậu được đóng vai Hellen Keller vào học kỳ sau thật tuyệt vời. Tớ hình dung đó chắc hẳn là một thách thức thực thụ. Biết sao không, ít ra lần này không phải học lời thoại! Cái gã Noel Hèn Nhát đã nói gì về việc diễn mà không đâm sầm vào đồ đạc nhỉ? Ha ha! Xin lỗi! Không có gì đáng cười cả. Nói nghiêm túc, thật đấy, thật sự rất giỏi. Cậu sẽ là một Helen vĩ đại. Có lẽ tớ sẽ xuống đó xem cậu diễn, đặc biệt khi tớ đã bỏ lỡ vai diễn Hedda của cậu (như một thủ môn rất ăn năn đã từng nói! Hiểu chưa? Một chuyện đùa của đá banh! Ha ha!) Sẽ thật tuyệt nếu gặp lại cậu, sau chừng ấy thời gian. Có một đống chuyện để kể với cậu đây...
... và tôi phải ngừng viết tại chỗ đó, vì nghe thấy tiếng bước chân cô ấy trở về và đang lên cầu thang sau khi đi bơi buổi chiều, tôi bèn nhanh tay nhét bức thư gửi bằng đường hàng không vào bên trong cuốn sách, quăng mình lên giường, giả vờ đang đọc cuốn Trăm năm cô đơn.
***
Cuối cùng, chính Julian, nghiên cứu sinh trẻ tuổi dễ thương là người tôi cảm thấy có lỗi nhất. Để làm cho câu chuyện nghe có lý, tôi đành phải lôi anh ta vào cuộc một chút vậy.
Về cơ bản chuyện như thế này; trong khi đang nằm trên bàn thì tôi vô tình đụng phải cái bìa kẹp hồ sơ, cái mà anh ta đã bỏ quên khi họ khiêng tôi lên đó, nó rớt xuống sàn, và phong bì mở toang ra, làm thẻ câu hỏi rơi vãi khắp sàn. Dĩ nhiên, khi nhận ra những tấm thẻ tôi liền để chúng lại vào phong bì, nhưng rõ ràng tôi phải để ý đến những gì đã viết trên một tấm trước khi để nó khuất mắt mình. Mọi người biết đó, kiểu tiềm thức ấy mà.
Mà nếu tính đến việc phải hủy buổi ghi hình và mời mọi người ra về thì họ như thế cũng khá tử tế rồi. Ý tôi là, họ không giống Đức Quốc xã hay cái gì đại loại thế, họ không chiếu cây đèn để bàn vào mắt tôi hoặc đối xử thô bạo với tôi, vì tôi cho rằng về lý mà nói thì tôi đâu có làm điều gì sai. Dù sao thì cũng không thể có chuyện tôi bị truy tố được.
Dĩ nhiên họ đã hủy tư cách của cả đội, vì mặc dù tôi quả quyết là chỉ mình tôi liên quan, và đó hoàn toàn là lỗi của tôi, họ cũng không thể liều lĩnh. Thế nên vậy đó. Cái kết của Thách thức. Cho tất cả mọi người.
Và tôi phải thừa nhận rằng, toàn bộ chuyện đó xấu hổ lắm. Đến mức tôi cảm thấy không thể quay về cùng với đội, vì không chắc họ có cho tôi vào ngồi cùng xe không, đồng thời cũng khá chắc là mình sẽ không được chào đón trên xe buýt đội cổ vũ. Nên tôi quay về Southend với mẹ trong chiếc xe tải nhỏ của Des, ngồi chen chúc ở ghế trước. Bạn biết cảnh phim thấy trên bản tin về những tên tội phạm bị đẩy nhanh ra khỏi Sở Cảnh sát, giấu mặt dưới một cái mền màu xám chứ? À, chuyện tôi cũng giống như vậy. Khi lái xe ra khỏi bãi đậu, tôi có thể thấy những người khác đang đứng quanh chiếc xe 2CV vàng của Alice, Patrick trông như đang la hét và đá chân vào bánh xe, còn Lucy thì đang cố trấn an anh ta, Alice dựa người vào xe, vẫn mặc chiếc đầm đen xinh đẹp và một tay cầm Eddie Gấu bông lủng lẳng, cô ấy trông thật buồn và đẹp. Tôi bắt gặp ánh mắt của cô ấy khi chúng tôi lái chiếc xe tải nhỏ ngang qua, cô ấy liền buột miệng “Nhìn kìa, cậu ta kia kìa!” hay điều gì đó, vì tất cả bọn họ đều quay người lại, và, à, thật sự không có cách cư xử rõ ràng trong tình huống đó, không thật sự có biểu cảm nào trên gương mặt để sử dụng, nên tôi chỉ cử động miệng tạo ra chữ “Xin lỗi” qua cửa kính.
Tôi không chắc là họ thấy được.
Patrick bắt đầu la hét gì đó mà tôi không hiểu được, rồi nhìn quanh kiếm cái gì đó để ném, còn Alice chỉ lắc đầu thật chậm rãi.
Nhưng tôi để ý thấy Lucy đang vẫy tay, tôi nghĩ cô ấy mới tử tế làm sao.
***
Khi chắc là cô ấy đã ngủ, ngủ gật gà gật gù giấc chiều, tôi bèn đi ra mái hiên nhìn ra biển, ngồi vào cái bàn gỗ, và tiếp tục viết.
Xin lỗi nhé. Bị gián đoạn. Tớ nói tới đâu rồi nhỉ? Phải rồi, có lẽ tớ nên xuống xem cậu diễn vai Helen Keller, dù đường thì xa lơ xa lắc. Cậu thấy đấy, tớ đã chuyển đến Dundee. Tớ có một chỗ học, bắt đầu vào tháng Mười tới. Lại là Văn Anh, dù ở tận đây họ chỉ gọi nó là “Văn học”, mà tớ nghĩ nó hơi có vấn đề. Tớ thấy ổn cả, có một khởi đầu mới. Tớ hy vọng vào tương lai, và hy vọng lần này tập trung được nhiều hơn vào việc học...
Tôi kể cho mẹ nghe câu chuyện đã kể với mọi người, và bà tin tôi, dù lúc đó bà không nói gì nhiều. Nhưng sáng sớm hôm say, khi đã quay về Southend và tôi đang đi lên cầu thang để về phòng ngủ, bà bảo chuyện đó không sao cả, dù sao thì bà cũng tự hào về tôi, và thật tuyệt khi nghe bà nói thế, ngay cả khi tôi còn không chắc điều đó có phải là thật không.
Rồi buổi chiều sau đó tôi đã gọi cho khoa Ngữ Văn, nói là mình sẽ không trở lại học trong một tuần được vì đột ngột bị ngã bệnh. Nhưng chuyện đã lan nhanh rồi, vì Giáo sư Morrison thậm chí không thèm hỏi tôi bị bệnh gì. Ông chỉ nói rằng ông hoàn toàn hiểu, và việc đó có lẽ là một ý kiến hay, rồi là cứ nghỉ bao lâu tùy thích. Thế là tôi dành phần lớn tuần đó nằm trên giường, chủ yếu là ngủ, đọc sách, không uống rượu bia, chờ chuyện đó tan thành mây khói.
Nhưng bạn biết đấy, có một loại khói chẳng bao giờ tan biến. Hai tuần đã trôi qua mà tôi vẫn chưa rời khỏi phòng ngủ hẳn được, tôi quyết định có lẽ không về lại trường thì tốt hơn. Nên một buổi chiều Des và tôi lái xe tới, thừa lúc Marcus và Josh đi ra ngoài, thu dọn tất cả đồ đạc của tôi, và lái xe về nhà ngay chiều hôm đó. Rồi tôi quay lại giường, và ở đó luôn, cho đến khi mẹ khăng khăng là tôi phải đi khám bác sĩ, rồi thì sau đó mọi chuyện cũng bắt đầu khởi sắc hơn.
Mấy tháng còn lại tôi quay về làm công việc cũ tại Ashworth Electricals, nhà máy sản xuất lò nướng bánh. Tôi nghĩ họ hài lòng khi thấy tôi quay lại. Mẹ và Des đã hoãn việc tổ chức khai trương lớn đế chế Nhà trọ trong sáu tháng, mọi người thấy việc đó không sao, còn Des cũng không có gì phàn nàn, tôi cho là thế. Spencer đã rời khỏi giường bệnh và vận động hồi tháng Tư, cậu ấy bị án treo và một khoản tiền phạt nặng. Nhưng tôi đã xoay xở kiếm cho cậu ấy một công việc tại Ashworth, làm cùng với tôi, cũng vì thế mà tôi có nhiều thời gian bên cậu ấy hơn, thật tốt. Tôi không kể toàn bộ câu chuyện đã xảy ra, mà cậu ấy cũng không hỏi, có lẽ vậy là tốt nhất. Tôi cũng hay gặp Tone, nhưng không nhiều, vì cậu ta lúc nào cũng có vẻ đang nghĩ về việc được “điều động bí mật” tại Cánh đồng Salisbury.
Còn gì nữa nhỉ? Tôi đọc nhiều. Tôi viết một số bài thơ, phần lớn khá dở, một vài truyện ngắn, một vở kịch truyền thanh; ngôi thứ nhất, cuộc độc thoại nội tâm của dòng tư tưởng dựa trên tác phẩm Robinson Crusoe, nhưng được hiện đại hóa và được nhìn từ quan điểm của nhân vật Thứ Sáu. Tôi nghe đi nghe lại album Bầy chó săn Tình yêu, và quyết định rằng đó chắc chắn là album hay nhất của Kate.
Và rồi vào tháng Sáu, hoàn toàn bất ngờ, tôi nhận được một cú điện thoại.
Dù sao thì cũng đã đến lúc nói lời chào. Tớ có thể ngửi thấy mùi thịt cháy, báo hiệu gần đến giờ ăn tối rồi!
Nhìn lại thời gian đã qua mà xem, đúng là một khoảng thời gian vui vẻ, Alice nhỉ? Ý tớ là lạ lùng thật. Một phép ẩn dụ (hay so sánh nhỉ?!) cứ hiện trong đầu tớ, giống như hồi còn nhỏ và bố mua cho tớ một bộ lắp ráp Airfix kit. Tớ ngồi xuống chỗ bàn bếp và trước khi mở nắp hộp, tớ chắc là có đúng dụng cụ, đúng loại keo và tất cả màu sơn đúng, bóng nhưng không phản chiếu ánh sáng, và một con dao thủ công thật sự rất bén, và tớ tự hứa với bản thân mình là sẽ hoàn toàn tuân theo các hướng dẫn trong tờ giấy, sẽ thật sự tận dụng thời gian, không hấp tấp, không vội vàng, thực hiện với sự cẩn thận, tập trung, thật sự tập trung, để cuối cùng có được một mô hình máy bay hoàn hảo, lý tưởng theo triết học Platon về việc thực chất một mô hình máy bay phải như thế nào. Nhưng ở một giai đoạn nào đó tớ lại toàn bắt đầu đi sai hướng - để mất một miếng ghép dưới bàn, hoặc để dây sơn ra, hoặc một cánh quạt được bôi keo lên và dán chặt vào nhưng không quay được, hay những mối nối sẽ rách toạc ra khi tớ trượt nhẹ nó - thế nên khi đưa cho bố xem một sản phẩn hoàn thành thì nó có vẻ... không hoàn toàn đẹp như tớ đã kỳ vọng.
Tớ đã cố gắng dùng ẩn dụ này để làm ý chính cho một bài thơ, nhưng hoàn toàn chưa nghĩ ra gì cả.
Dù sao, chúc những điều tốt đẹp nhất cho năm học mới. Tớ sẽ viết thư cho cậu chừng nào ổn định và rồi có lẽ hai đứa mình có thể...
“Cậu viết thư cho ai vậy?” cô ấy hỏi, mắt chớp chớp ngái ngủ trong ánh chiều nhập nhoạng.
“Cho mẹ ấy mà,” tôi nói. “Cậu đi bơi vui không?”
“Sảng khoái lắm. Mỗi tội bị dính cái gì trên tóc ấy.”
“Muốn tớ lấy ra không?”
“Ừ, lấy giùm tớ với,” rồi không thèm mặc áo ngực vào, cô ấy bước ra hiên, ngồi xuống sàn giữa hai đầu gối tôi.
“Có khi nào cậu muốn mặc quần áo vào trước chăng?” tôi hỏi.
“Có khi nào cậu muốn ăn một cái đấm vào mặt chăng?...”
“Người ta nhìn thấy đấy...”
“Thế thì sao nào! Chúa ơi, Jackson, tớ thề, cứ như đi nghỉ mát với cô giữ trẻ Mary Poppins quái quỷ ấy...”
“Cậu biết không, cậu nói tục hơi bị nhiều đấy.”
“Dẹp cái bản mặt đó ngay và lo nhìn đi, được chứ? Thấy gì không?”
“Ừ. Trông như kiểu dầu hay nhựa đường gì ấy.”
“Nó có ra không?”
“Không hẳn!”
“Có lẽ dưới vòi sen sẽ dễ ra hơn nhỉ?”
“Ừ, có lẽ vậy.”
“Thế... cậu cùng vào chứ?”
“Tất nhiên rồi. Đi nào.”
***
Tức là chúng tôi đang ở đây. Dĩ nhiên mới là những ngày đầu tiên. Ý tưởng ban đầu khi hai đứa nói chuyện qua điện thoại là khi du lịch đây đó nhất định là phải ở phòng riêng, hoặc ít nhất là một phòng có hai giường đơn, nhưng kế hoạch đó cho thấy tốn kém quá, nó phá sản vào đêm thứ ba, sau một cuộc tâm sự thẳng thắn và kéo dài và nguyên chai rượu mạnh Metaxa.
Nhưng dù sao, như tôi nói, chúng tôi đang ở đây. Tôi thật sự không phải ở nơi mà tôi nghĩ mình sẽ ở, hoặc thậm chí nơi tôi đã muốn ở, nhưng rồi, ai đây? Và tôi cũng không mong đợi là cô sẽ ở với mình, thành thật mà nói. Dĩ nhiên cô vẫn chửi thề luôn miệng, nhưng cô khiến tôi cười nhiều. Nghe chẳng có gì đáng kể, nhưng chuyện này thật sự gần như bất khả thi cách đây vài tháng. Nên mọi chuyện tốt đẹp cả.
Thật sự tốt hơn cả tốt.
Tất cả những người trẻ tuổi đều lo lắng về chuyện nọ chuyện kia, đó là một phần không thể tránh khỏi và rất đỗi tự nhiên của quá trình trưởng thành, và năm mười sáu tuổi, nỗi lo âu lớn nhất đời tôi là tôi chẳng còn bao giờ đạt được bất kỳ cái gì tốt đẹp hoặc thuần khiết, hoặc cao quý, hoặc chân thực, như kết quả chương trình O-level của tôi nữa. Và tôi cho chằng mình có lẽ vẫn chưa đạt được. Tất nhiên, tất cả đều là chuyện từ ngày xửa ngày xưa. Giờ thì tôi đã mười chín tuổi, tôi thích nghĩ rằng mình đã khôn ngoan và điềm đạm hơn nhiều trước những chuyện này.
LỜI CẢM ƠN
Xin cảm ơn những cá nhân dưới đây về những ý tưởng, sự hỗ trợ và những trò đùa của họ: mọi người ở Hodder vì sự nhiệt tình, đặc biệt là Mari Evans về tài biên tập xuất sắc; Johnny Geller và mọi người ở Curtis Brown, Đặc biệt xin cảm ơn Hannah MacDonald về lời khuyên vô giá và Roanna Benn vì sự nhiệt tình ngay từ đầu. Còn phải kể đến Douglas Kean, Micheal McCoy, Josh Varney, Nicola Doherty, Emma Longhurst, Nick Sayers, Judith Auld, Justin Salinger, Tamsin Pike, Christine Langan, Camilla Campell, Nicholas Wilson- Jones, Olivia Trench, Susie Phillips, Crispian Balmer, Sophie Carter, Eve Claxton, Matthew Warchus và Nell Denton vì đã mặc trang phục đó. Nhằm mục đích tạo kịch tính, một số nguyên tắc và quy trình ghi hình cuộc thi Thách thức Đại học đã được thay đổi có chủ đích - xin gửi lời xin lỗi đến những ai theo chủ nghĩa thuần túy.
Tôi cũng xin cảm ơn những cuốn sách tham khảo nhiều không kể xiết, đặc biệt là cuốn Bách khoa toàn thư Britannica và Thách thức Đại Học: 40 năm đầu của Peter Gwyn, cả hai đều là những cuốn không thể thiếu trong tủ sách mọi nhà. Tôi cũng muốn gửi lời cảm ơn chân thành đến Bamber Gascoigne, Kate Bush, Jeremy Paxman và những nhà vô địch cuộc thi năm 2002, Trường Cao đẳng Somerville, Oxford, vì nguồn cảm hứng bất chợt.
Trên hết, tôi muốn cảm ơn Hannah Weaver, cô ấy luôn có mặt trong từng trang sách, dù cô có nhận thấy điều ấy hay không.