Tối hôm đó Trang Chi Điệp không về nhà ở khu tập thể của Hội văn học nghệ thuật. Nguyễn Tri Phi mời anh cùng lãnh đạo thành phố duyệt một chương trình mới dàn dựng, giúp sửa lời giới thiệu của cả chương trình, một tốp diễn viên cứ đòi chơi cờ với anh cho vui. Mãi tới đêm khuya, Trang Chi Điệp định ra về, thì Phi cứ bắt về nhà Phi uống rượu. Nguyễn Tri Phi vừa xây xong ngôi nhà mới, cũng có ý muốn ra oai với Trang Chi Điệp. Trang Chi Điệp phớt lờ hết, chỉ ngồi im uống rượu thầm nghĩ, trước đây cứ tưởng Nguyễn Tri Phi là lãnh tụ của kịch, người cầm đầu lang thang, đóng dựng một đoàn ca múa, có biết bao cô gái xinh đẹp bao vây. Song, thì ra băng diễn viên này, cô nào cũng như quả thị còn xanh chưa khai phá, sắc mặt còn thua Đường Uyển Nhi. Ngấm ngầm nhớ lại nhiều chi tiết trên bữa tiệc ban ngày, Trang Chi Điệp không khỏi có những thú vui nho nhỏ, càng nốc rượu hăng hơn. Anh cũng biết đêm nay bà xã của Nguyễn Tri Phi vắng nhà. Đôi vợ chồng này một người gánh củi bán, một người mua củi đun, thường ngày không ai can thiệp vào việc riêng của ai, chỉ quy định tối thứ bảy phải ngủ chung. Cho nên cũng cởi áo ra, vừa uống vừa tán vung thiên địa, mãi đến khi cả hai mụ mị cả đầu óc, mới chen vào cái giường riêng trong buồng ngủ của Nguyễn Tri Phi ngáy khò khò. Hôm sau thức dậy thì mặt trời đã chiếu vào bệ cửa sổ. Trang Chi Điệp cứ tấm tắc khen ngôi nhà của Nguyễn Tri Phi trang trí rất trang trọng hào hoa. Nguyễn Tri Phi cũng mượn gió căng buồm khoe luôn, giấy dán tường nhập của Pháp, kính màu cửa chính cửa sổ của Itaty sản xuất, chỉ riêng gỗ dán nổi tiếng của Thượng Hải, đã mua ba mươi bảy tấm vẫn không thừa bao nhiêu. Lại dẫn Trang Chi Điệp đi xem chậu tắm ở buồng tắm, xem bếp ga ở nhà bếp, xem tủ tổ hợp cao thấp ở hai gian phòng nhỏ. Chỉ có gian kế phòng khách khoá trái. Nguyễn Tri Phi nói:
- Đây là buồng của phu nhân, chị cậu đấy. Trong ấy lắp đèn treo hàng Nhật Bản nghiêm chỉnh, cậu vào xem hàng quý hiếm nhé!
Móc luôn chìa khoá, vặn mở ra. Trang Chi Điệp hết sức ngạc nhiên. Trên giường đệm mút ấy rất rộng, có hai người đang ngủ chung gối, một người là phu nhân của Nguyễn Tri Phi, một người là đàn ông, mép người đàn ông chảy dãi, không nhận ra là ai. Đầu Trang Chi Điệp bỗng choáng váng, mê hoặc như cõi mộng, song vẫn nghe Nguyễn Tri Phi giới thiệu:
- Đây là vợ mình. Cô ấy về lúc nào, bọn mình ngủ say không nghe thấy chuông cổng nhỉ?
Trang Chi Điệp không biết trả lời ra sao, mà không nói thì lại cảm thấy không trọn vẹn với Nguyễn Tri Phi, càng định nói hay, lời nói ra càng đỡ, lại nói luôn:
- Còn người đàn ông kia?
Nguyễn Tri Phi đáp:
- Người đó là mình.
Nói xong khép cửa buồng, dắt Trang Chi Điệp lại trở về buồng ngủ, lách cách mở cửa tủ tường. Bên trong có năm tầng giá, toàn là giày phụ nữ các kiểu dáng kích cỡ khác nhau.
- Mình thích giày da – Nguyễn Tri Phi nói – mỗi đôi giày này đều có một câu chuyện lý thú.
Trang Chi Điệp không rõ ông Phi đang nói gì, nhìn gỉ trắng ở đuôi mắt Nguyễn Tri Phi, nói:
- Anh chùi ghèn mắt đi!
Loáng thoáng nảy ra ý nghĩ, nếu là mua cho các chị các cô, thì tại sao không dám tặng? Có lẽ tặng một đôi lại mua một đôi, để vào đây lập một loại hồ sơ khác chăng? Nguyễn Tri Phi lấy một đôi tặng cho Trang Chi Điệp, nói:
- Đôi này giám đốc Chu ở thương trường đại lộ Tây tặng mình hôm nọ. Nó không có số, không có câu chuyện, mình tặng lại em cậu, nhất định phải nhận đấy!
Trang Chi Điệp xách giày da, vội vàng rời khỏi nhà Nguyễn Tri Phi. Xe máy đã rẽ qua ngã tư phố Quảng Tế, mới nhớ ra trong người có một giấy lĩnh nhuận bút, liền quay xe trở về bưu điện Gác Chuông lĩnh tiền. Chẳng đáng mấy, chỉ có hơn hai trăm đồng. Lúc đó thấy người qua lại trên phố đông hẳn lên, nhìn đồng hồ thì đã đến giờ tan ca, tay xách hộp đựng giày, hấp tấp ra chỗ để xe, song cảm thấy sao mình lại nhận đôi giày da này, đã làm một việc chẳng thích thú gì. Vẫn đang cười, thì chợt xao xuyến trong lòng, liền đi vào buồng điện thoại, bấm số điện thoại gia đình Cảnh Tuyết Ấm.
Một giọng đàn ông vang lên trong ống nghe, hỏi thẳng:
- Ai đấy? Ai đấy?
Trang Chi Điệp biết đó là chồng của Cảnh Tuyết Ấm, liền bỏ ống nghe xuống kêu lạch cạch. Lại gọi đến đơn vị Cảnh Tuyết Ấm. Hỏi ra mới biết. Cảnh Tuyết Ấm đã đi phép thăm bố mẹ đẻ chưa về, liền vỗ vỗ vào hộp giấy, hậm hực ra khỏi buồng điện thoại, ngán ngẩm ra bảng dán báo bên cạnh xem báo. Một thanh niên nhoáng một cái đã sà đến gần, khe khẽ nói:
- Có mua kính không? – rồi phanh áo ra, một chiếc kính gọng cứng hình tròn treo ở may ô trước ngực – chẳng giấu gì ông anh, kính này thằng em thó được, kính đá thật đấy, trong cửa hàng để giá tám trăm đồng, thằng em cần tiền tiêu, sốt ruột đem bán đi. Ông anh cho ba trăm đồng nhá, rẻ thôi mà.
Trang Chi Điệp ngẩng mặt nhìn trời, mặt trời trắng loá, cười tít mắt lại, móc trong người lấy ra, không phải tiền mà là tấm danh thiếp, nói:
- Chú em, chẳng giấu gì chú em, anh đây cũng là dân buôn bán, ta kết bạn nhé. Đây là cạc vi sít của anh.
- Thì ra là Trang Chi Điệp, thật là vinh hạnh! Em đã nghe ông nói chuyện một lần, nhưng ông đã béo ra, bụng phệ, em không nhận ra nữa.
Trang Chi Điệp nói:
- Cậu cũng thích sáng tác sao?
Chàng trai đáp:
- Từ hồi còn bé đã ao ước làm nhà văn. Năm ngoái, báo thành phố đã đăng báo của em một bài thơ ngắn.
Trang Chi Điệp nói:
- Tây Kinh ghê gớm quá, trên trời có một hòn đá rơi xuống, đập chết mười người, thì có đến bảy người yêu chuộng văn học.
Anh chàng kia xấu hổ bỏ đi, vừa đi còn vừa quay lại nhìn Trang Chi Điệp. Trang Chi Điệp vừa cảm thấy buồn cười vừa bực, liền đi vào cửa hàng tạp hoá, coi hai trằm ngàn đồng nhuận bút chẳng đáng bao nhiêu, mua luôn một bộ đĩa chén sứ của thị trấn Cảnh Đức, một cái muôi xào nấu, một cái bếp than tổ ong, và một bộ ấm chén, viết luôn địa chỉ của gia đình Đường Uyển Nhi, dặn cửa hàng chuyển đến tận nơi. Sau đó đi chiếc "Mộc lan" phóng thẳng đến nhà mẹ vợ ở phố Song Nhân Phủ.
Năm mươi lăm năm trước, trên bờ sông Vị ngoại ô xa ở phiá bắc thành phố có một người kỳ lạ họ Ngưu, xuất quỷ nhập thần, "ngẩng lên thì xem được tượng trời trong sự huyền ảo, cúi xuống thì trông thấy cách thức của đất trong hình dáng muôn loài". Lúc ấy Dương Hổ Thành vừa kết thúc cuộc binh đao ở Quan Trung Đạo, kéo cờ vào thành Tây Kinh làm võ quan oai phong lẫm liệt, đã mời ông làm quan dưới trướng. Con người kỳ lạ này chỉ có một trái tim hoang dã, không muốn ở trong thành, vẫn sống thoải mái trong gian nhà tranh ở làng quê với một mẫu ruộng bạc màu. Mỗi khi tư lệnh Dương Hổ Thành có việc gì quan trọng mới vào thành một lần. Không bao lâu quân phiệt Hà Nam Lưu Trấn Hoa vây đánh Tây Kinh, ròng rã tám mươi ngày không chiếm nổi, liền dùng mưu kế của người Nhật bản, đáng đường hầm từ bên ngoài vào. Người trong thành đều biết phiá địch đang đào đường hầm, song không biết cửa ra ở đâu. Ngày đêm chôn chum vại xuống đất, đựng nước vào, nhìn động tĩnh của nước, chỗ nào cũng nơm nớp lo âu. Con người lạ lùng đã đến, mặc quần chùng áo dài, đi một lượt khắp các ngõ phố, rồi ngồi nghỉ trên một hòn đá ở ngoài cổng bãi tập hút thuốc lào, hút hết mười hai lần thổi còi, thì bảo:
- Gánh đất đục đá ở đây, làm một cái hồ chứa nước.
Dương Hổ Thành nửa tin nửa ngờ, nhưng vẫn dẫn nước của cả thành phố chứa ở đó. Quả nhiên cửa ra đào đúng đáy hồ. Một hôm lòng hồ tụt xuống, nước tràn ra ngoài thành, Lưu Trấn Hoa đành phải rút chạy tan tác. Dương Hổ Thành cảm ơn người này, đã thưởng một ngõ phố ở Song Nhân Phủ để ông ở, ông vẫn trở về bên bờ sông Vị, nhường cho con trai ở ngõ đó. Bởi vì nơi này chính là nơi có cái giếng lớn nhất trong bốn cái giếng nước ngọt lớn ở thành Tây Kinh, nên người con trai liền thiết lập Cục quản lý nước Song Nhân Phủ, hàng ngày xe chở lừa thồ, chuyên cung cấp nước ngọt. Trang Chi Điệp rất thích nhắc đến giai đoạn lịch sử này, hễ có khách đến nhà, lại bảo phu nhân Ngưu Nguyệt Thanh đem bức ảnh của ông chị ra xem, đem cái biển bằng xương của Cục quản lý nước ra xem, xem xong, còn đi ra phố Song Nhân Phủ chỉ trỏ giới thiệu quang cảnh nhà họ Ngưu ở riêng hẳn một ngõ ngày nào. Ngưu Nguyệt Thanh đã từng cằn nhằn Trang Chi Điệp:
- Anh phô trương khắp nơi, là để chê cười người đời sau nhà họ Ngưu này lụn bại phải không? Mẹ em không sinh được một đứa con trai, nếu có con trai, thì đâu đến nỗi hiện giờ chỉ ở mấy gian nhà bình thường này.
Trang Chi Điệp thường vênh mặt lên nói:
- Anh đâu có chê cười, gia đình họ Ngưu này có lụn bại, thì chẳng phải đã có anh con rể này đó sao?
Lúc này Ngưu Nguyệt Thanh liền gọi mẹ:
- Mẹ ơi mẹ nghe rõ chưa? Con rể mẹ đang lên giọng danh nhân đây này, anh ấy đã mang lại sĩ diện cho nhà họ Ngưu. Mẹ thử nói xem, danh phận hiện giờ của anh ấy có lớn bằng danh phận của ông con, của bố con ngày xưa không hả mẹ?
Bà già vẫn ở ngôi nhà nhỏ của phố Song Nhân Phủ, sống chết thế nào bà vẫn cứ khăng khăng không muốn dọn đến ở nhà gác của khu tập thể Hội văn học nghệ thuật, làm khổ cho Trang Chi Điệp và Ngưu Nguyệt Thanh cứ phải qua lại cả hai nơi. Mỗi lần Trang Chi Điệp bước chân vào ngõ phố này, tự nhiên như sống lại giai đoạn lịch sử đã qua, cứ đứng trên thành giếng đã phủ lấp, chăm chú nhìn rất lâu những đường rãnh như răng cưa trên đá xanh thành giếng bị dây thừng mài mọn tưởng tượng ra quang cảnh trong ngõ phố ngày xưa, liền cảm thấy Ngưu Nguyệt Thanh cằn nhằn mình là đúng.
Mặt trời đã ở đỉnh đầu, hơi nóng rát ràn rạt. Trang Chi Điệp cưỡi chiếc "Mộc lan" rẽ vào đường ngõ, một luồng hơi nóng ngột ngạt trùm lên người, mồ hôi lập tức làm mờ mắt. Một con chó chạy rông nằm lù lù chắn đường, thò cái lưỡi dài thè lè ra thở. Trang Chi Điệp tránh không kịp, chiếc "Mộc lan" lao sát vào cạnh tường. Xe máy không đổ, song ngón tay út bên trái xước một mảng da. Vào đến cổng ngôi nhà nhỏ, thì Triệu Kinh Ngũ đang nói chuyện với Ngưu Nguyệt Thanh trong nhà, nghe thấy tiếng xe máy liền chạy ra, bảo:
- Coi như đã đợi được anh về.
Liền giúp bê hòn gạch tường thành đèo sau xe vào nhà trước. Ngưu Nguyệt Thanh nói to:
- Đừng có bê cái rách nát ấy vào trong nhà.
Trang Chi Điệp nói:
- Em nhìn kỹ mà xem, đấy là viên gạch đời nhà Hán.
Ngưu Nguyệt Thanh nói:
- Anh đã xếp trong căn nhà của Hội văn học nghệ thuật chật kín không có lối đi, lại còn định bày ở đây nữa! Một hòn gạch tường thành nói là đời nhà Hán, thì con ruồi trong nhà này là đời nhà Đường cũng nên.
Trang Chi Điệp thấy Triệu Kinh Ngũ khó xử liền bảo:
- Câu nói ấy có tính nghệ thuật, chỉ khi nào nóng nảy, thì tế bào nghệ thuật của em mới sôi nổi hơn cả.
Liền bảo Triệu Kinh Ngũ buộc lại hòn gạch vào sau xe máy, rồi vào trong nhà ngồi.
Đây là mấy gian nhà cũ có chiều sâu rất rộng, Cột và tường ngăn hai bên đều là gỗ thông đỏ hảo hạng. Tuy hình người, côn trùng, chim, hoa chạm nổi đã tróc đi kha nhiều, song rút cuộc vẫn nhận ra sự phồn hoa của ngày xưa. Gian sau tường ngăn bên trái là buồng ngủ của bà già tám mươi tuổi. Nghe thấy tiếng Trang Chi Điệp bà liền gọi sang, bà mất chồng lúc năm mươi tuổi, nếu sáu mươi ba tuổi bà đâm ra lẫn cẫn. Năm kia bà ốm nửa tháng trời, cứ tưởng không qua khỏi, nhưng vẫn sống, từ đó toàn nói lảm nhảm như ma làm chẳng đâu vào đâu và làm những việc kỳ quái như điên dại. Mùa đôn năm ngoái đột nhiên bắt Trang Chi Điệp mua cho một cỗ quan tài, phải là gỗ bách, gỗ bách lõi nhẵn. Trang Chi Điệp bảo, người mẹ còn khoẻ mạnh thế này phải sống hai mươi năm nữa, mua quan tài bây giờ làm gì, hơn nữa người thành phố chết lại không được chôn. Bà già bảo, tôi mặc kệ, tôi cứ sắm, tôi nhìn thấy quan tài của tôi tôi sẽ biết còn tôi. Bà bỏ ăn bỏ uống cứ đòi bằng được. Trang Chi Điệp chịu thua, đành phải nhờ người đi tận núi Chung Nam mua một cỗ. Bà già liền tháo bỏ giường đi, bê chăn đệm đặt vào quan tài nằm ngủ. Ngưu Nguyệt Thanh cãi lại mẹ, chị bảo làm thế ai đến khó coi lắm, họ sẽ bảo con cái ngược đãi mẹ già. Trang Chi Điệp bảo vợ, mẹ đã có đến bảy tám mươi phần trăm mắc bệnh tâm thần,mẹ thích thế nào cứ để mẹ làm thế. Điều lạ lùng là sau khi lấy quan tài làm giường ngủ, mỗi lần đi ra ngoài, bao giờ bà cũng đeo vào mặt một chiếc mặt nạ bằng giấy. Ngưu Nguyệt Thanh tức đến mức không dám cho mẹ đi phố nhiều nữa. Còn Trang Chi Điệp thì thích trêu mẹ, bảo mẹ có chức năng đặc biệt. Nếu mình được như thế, khỏi phải đọc tiểu thuyết ma quái của nước ngoài, cứ viết tự nhiên theo trực cảm sẽ là tiểu thuyết kỳ dị ma quái. Bà mẹ vợ gọi anh, anh liền đi sang. Trong căn buồng ấy, cửa sổ đóng im ỉm, lại kéo rèm che kín mít. Trang Chi Điệp liền toát hết mồ hôi. Mẹ vợ bảo:
- Thế này mà nóng à? Lúc mẹ còn trẻ mới gọi là trời nóng. Mồng sáu tháng sáu mặt trời như đổ lửa, nhà nào cũng đem chăn đệm tơ lụa ra phơi, áo tang của người già cũng đem phơi, xong ông ngoại con lại cắp cái ô đi trong ngõ xóm, chẳng nói chẳng rằng, người làng mải móng cất quần áo, người cất nhanh người cất chậm, thì mưa rào rào đổ xuống. Ngày nay trời không nóng mà con cảm thấy nóng là nóng lòng đấy, con lấy nước bọt bôi vào nụ hoa sẽ không nóng nữa.
Trang Chi Điệp cười không bảo sao, bà gia lấy ngón tay nhúng nước bọt bôi vào nụ hoa cho anh, cũng tự nhiên cảm thấy hai luồng khí lạnh truyền thẳng vào trong tim, rùng mình một cái. Bà mẹ nói:
- Chi Điệp này, bố con vừa về đấy, ngồi ở chỗ con đang ngồi. Bảo với mẹ bố con buồn lắm, bố con bảo người hàng xóm mới đến của bố không phải là láng giềng tốt, hai vợ chồng trẻ suốt ngày cãi nhau, thằng con cũng ương bướng, thường hay mò sang ăn trộm bánh bao của bố con. Con châm cho bố con một nén hương đi.
Trên bàn thờ trong buồng đặt thờ bức ảnh của bố vợ, trong lư hương đầy ăm ắp tro hương. Trang Chi Điệp thắp một nén nhang, ngẩng lên thấy ở góc tường có một mạng nhện cũ, bụi dính bám vào to như sợi dây thừng. Trang Chi Điệp liền cầm gậy định gạt đi. Bà già nói:
- Chớ động vào, đó là chỗ bố con về thích ngồi.
Trang Chi Điệp còn định hỏi, thì mẹ vợ đã nói:
- Bố con về đấy, hương đốt lên là bố con về liền. Con ma chết rấp như ông, vừa rồi ở đâu mà về nhanh thế hả?
Trang Chi Điệp quay đầu nhìn bốn chung quanh, chẳng thấy gì cả. Nén hương đang cháy, khói dài như tơ, xộc thẳng lên nóc nhà. Bà già lại bảo ông lão đang mở cái hộp đựng tấm biển nước và chửi: đồ cổ trong nhà lưu truyền lại chỉ có cái biển của Cục quản lý nước, mà anh cũng định lấy đi ư? Lần trước ông thị trưởng cũng đến nhà xem rồi, người ta còn đến nữa, liệu sẽ lấy cái gì cho họ xem?