Bài thi của Trương Bình đối đáp kiên định cứng cỏi, cách phá đề rất độc đáo mới lạ, phân tích mạch lạc rõ ràng, kết hợp với nét chữ Tiểu Khải cứng ngắc, giống như một cục gạch góc cạnh vuông vức, có sức nặng nhưng lại quá gai góc.
Lưu Bính cười lạnh nói: “Nếu như liệt kê ra thành từng mục có thể sẽ thành bài văn hay, vậy thì các vị viết hộ cáo trạng trong nha môn đều trở thành văn hào hết cả.”
Lý Phương Đồng nói: “Bài văn của người học trò này mặc dù quá cứng nhắc, tài năng vẫn chưa tới nhưng từ cách đối đáp trong bài thi có thể thấy tư tưởng của người này trong sạch rõ ràng, tính cách nghiêm túc cẩn thận, ý kiến lại độc đáo. Bài văn Lưu đại nhân chọn lại ngược lại, rõ ràng là một bài văn rực rỡ gấm hoa, từng câu từng chữ đều có lai lịch, từ các bậc thầy của các triều đại trước đến danh sĩ đương triều ngày nay, tôi đều nhìn thấy bóng dáng họ hết rồi, chỉ là không thấy hắn ta ở đâu mà thôi. Một người đến nhìn cũng không thấy, sau này khi vào triều rồi thì làm sao xử lý chính vụ, làm sao mưu cầu hạnh phúc cho bá tánh, chia sẻ phiền não cùng thánh thượng? Không cần nói nhiều, chỉ nhìn chữ viết của hắn, cũng biết là mô phỏng của Lan đại nhân, phù hoa trống rỗng, y hệt như văn hắn ta!”
Lưu Bính phe phẩy nói: “Lý đại nhân, câu này của ngài rốt cuộc là đang nói chữ viết của người học sinh này không tốt hay là đang nói Lan đại nhân?”
Thần sắc của Lý đại nhân sững lại, sượng sùng chắp tay hướng về phía Lan Giác: “Thất lễ, nhất thời nhỡ miệng, chữ viết của Lan đại nhân bản thân tôi vô cùng bái phục, chỉ là tên học sinh này chỉ mô phỏng được vẻ ngoài, cố ý làm dáng mà hoàn toàn không có thần thái bên trong.”
Lan Giác mỉm cười: “Không sao không sao, Lan mỗ biết Lý đại nhân đang tán dương Lan mỗ, cảm tạ cảm tạ.”
Y nhìn bài thi của Mã Liêm, chữ Hành Khải trên bài nhìn qua thì đúng là có nét giống bút tích của y thật, nhưng đáng tiếc là chữ viết quá nhẹ, tựa như cánh bèo trôi nổi trên mặt giấy. quả đúng như Lý Phương Đồng vừa nói, vô cùng rỗng tuếch.
Bản thân Lan Giác vốn giỏi thư hoạ, nhìn người trước luôn nhìn chữ, huống chi Mã Liêm lại mô phỏng nét chữ của y, không khỏi càng thêm hà khắc, ngay từ chữ viết đã cảm thấy con người này có chút kiêu ngạo.
Sau lại xem tiếp phần đối đáp và bài văn của Mã Liêm, vừa xem qua, cảm thấy rất nắn nót diễm lệ, bình phẩm tinh tế, mỗi câu mỗi chữ tựa như đã từng biết nhau. Câu này hình như đã đọc qua ở chỗ này, câu kia dường như đã thấy qua ở chỗ kia. Từ trong bài viết, Lan Giác nhìn thấy tư tưởng chính trị của Liễu Tiễn, thấy văn phong của Vân Đường, cả mấy câu trong mấy bài thơ phú có chút hư danh của Lan Giác cũng cùng góp mặt.
Thế nhưng tên học sinh này rất khéo, hắn tách mấy câu này ra, bồi chỗ này một chút đắp chỗ kia một tẹo, đặt xen kẽ nhau. Hắn làm như thế, hãy còn dụng tâm làm các quan khảo thí vui vẻ. Nhưng giả sử như gặp phải vị quan tính tình cứng ngắc như khúc gỗ, chỉ sợ không những tiếp nhận, mà còn nghi ngờ phẩm chất của hắn.
Tuy nhiên, xem ra tên học trò này cũng có vài phần tâm trí, đem văn tuý của hai người khác nhau như trời với đất là Liễu Tiễn và Vân Đường hoà trộn lại với nhau rồi biên soạn thành một thể, vậy mà cũng ra thành một bài văn.
Tên học trò này nếu như vào được triều, có lẽ so với Trương Bình thì sẽ sống tốt hơn.
Bất giác Lan Giác nhớ lại lá thư tố cáo được nhét trên cửa Lễ Bộ ngày hôm trước~
“Sĩ tử Mã Liêm là văn tặc, đạo văn mạo danh, không có tư cách tham gia thi cử.”
Lý Phương Đồng nói: “Tên Mã sinh này rất biết cách đầu cơ trục lợi, văn chương cũng giống như làm người, cần phải có tinh thần cốt cách của riêng mình, từ chữ viết và văn phong của tên học trò này, ta không nhìn ra được phẩm chất nào cả.”
Lưu Bính cười nói: “Lý đại nhân chụp mũ to quá đấy. Dẫn văn trích điển, vốn là chuyện thường tình, thường chỉ nghe nói biết vận điển là có học thức tốt, sao đến Lý đại nhân lại thành ra biết đầu cơ trục lợi, phẩm chất thấp kém rồi? Chẳng lẽ khi tập viết chữ Lý đại nhân không tập viết thiếp sao, viết văn chưa từng dùng câu chữ của người xưa sao? Ta thì cảm thấy người này linh hoạt nhạy bén, có thể trở thành người tài. Lý đại nhân thà rằng cất nhấc một sĩ tử như con ngươi của cá chết chứ không chọn Mã sinh, có phải vì trong văn hắn có nhắc đến câu từ của Liễu lão thái phó nên Lý đại nhân không vui ư? Học trò này biết dùng cả câu từ của ân sư Vân thái phó, ta cảm thấy cậu ấy làm rất hay, nếu như ân sư nhìn thấy, tất sẽ tán dương.”
Mặt Lý Phương Đồng xanh mét, Đào Châu Phong vội vàng khuyên can giảng hoà: “Ôi, hai vị vì hoàng thượng mà chọn ra nhân tài, đều là những tấm lòng trung thành. Hai vị sĩ tử này ấy à… quả thật là thật khó quyết định. Trương Bình này, bản bộ đường có biết, chẳng trách sao mà nhìn chữ y có chút quen quen. Mấy ngày trước có thẩm vấn qua trong một vụ án, đầu óc tên học trò này lanh lẹ, đã giúp Hình bộ phá vụ án treo nhiều năm về trước. Văn chương tuy cứng nhắc, nhưng bản bộ đường cảm thấy con người y lại không như thế…”
Mấy vị khảo quan nghe xong lời này liền biết trong lòng Đào Châu Phong đã chọn Trương Bình.
Ngô học sĩ của Hàn Lâm Viện, người chấm cùng đề với Lan Giác vội nói: “Hoá ra học sinh này còn có thiên chất phá án nữa à. Chẳng trách văn chương hắn lại cẩn thận như vậy. Hoàng thượng, Thái Hậu nương nương, Hoài Vương điện hạ đã từng nói, triều đình ta cần nhiều nhân tài cẩn trọng đĩnh đạc, người học trò này vừa hay lại phù hợp.”
Lưu Bính nói: “Đúng là như vậy, tên Trương Bình này tuyệt đối không thể chọn. Tư duy người này máy móc, một là không biết ứng biến, hai là lúc hắn luận chứng ngoài việc dùng nhiều Nho học còn có trích dẫn điển câu: Pháp luật được lập ra là để trị dân chúng, chính sách được lập ra phải phù hợp với nhiệm vụ thực tế. Câu này ở đâu ra? Pháp gia vốn trọng hình nghiêm khắc, đến “Thương quân thư” tên học sinh này cũng dùng đến rồi, nếu để vào triều, nói không chừng sẽ thành ác quan như Thương Ưởng. Lan đại nhân, ngài nói đúng hay không?”
Thúc phụ của Lý Phương Đồng, Lý Nguyệt và Đào Châu Phong là môn sinh của Liễu Tiễn, cùng thuộc một phe, tuy Lan Giác là con rể của Liễu Tiễn nhưng trước giờ Liễu Tiễn chưa bao giờ cho phép y bước qua cửa Liễu gia một bước. Lan Giác luôn gần gũi với bên Vương thái sư, Vương thái sư và Vân thái phó liên hệ mật thiết. Lúc này Lý Phương Đồng đang chiếm thế thượng phong, theo tình mà nói Lan Giác nên nói đỡ cho Lưu Bính vài câu mới phải.
Nhưng dĩ nhiên là Lan Giác nhắm chọn Trương Bình, tên tiểu tử có chút thông minh Mã Liêm kia thực sự cũng không quá xuất sắc. Lưu Bính tiến cử hắn như thế, tám chín phần đã nhận chút lợi ích gì rồi.
Lan Giác nhớ lại bức thư tố bí mật kia, thầm cảm thấy có chút hoài nghi, nói: “Chỉ nhìn bài thi, cả hai sĩ tử này đều có chỗ đáng chọn, câu từ của Mã Liêm sống động, Trương Bình tuy thua về tài văn chương nhưng kiến giải của hắn lại độc đáo, dù Pháp gia nhiều ác quan, nhưng Quản Trọng, Hàn Phi đều là thánh hiền, chỉ là một câu trong “Thương quân thư”,… thì… thực sự là khó quyết định…”
Đào Châu Phong hớn hở nói: “Lan thị lang nói đúng lắm!”
Lý Phương Đồng không ngờ rằng Lan Giác cư nhiên lại ngã về phía Trương Bình, cho nên ánh mắt nhìn y có chút bối rối.
Lưu Bính cười ha ha nói: “Ô, Lan đại nhân, chỉ sợ là Lý đại nhân sẽ vì hai cái bánh chưng đó mà không nhận ý tốt của ngài đâu.”
Lý Phương Đồng nhướn mày nói: “Bánh chưng gì?”
Lan Giác nói: “À, thật ra Lan mỗ cũng có biết tên sĩ tử Trương Bình này, cũng đã từng ăn qua hai lần ở gánh hàng rong của hắn, một lần ăn mì, một lần ăn bánh chưng, có lẽ chuyện Lưu đại nhân nhắc đến là chuyện này chăng?”
Thần sắc của Lý Phương Đồng thoáng thay đổi: “Tên sĩ tử này lại bán đồ ăn ở ngoài đường à?”
Lưu Bính cười ha ha nói: “Đâu chỉ thế, nghe nói hắn còn đến phủ Lan đại nhân tặng lễ vật nữa, đúng chứ Lan đại nhân?”
Lan Giác nói: “Đúng vậy, là một sọt bánh chưng, Lan mỗ tất nhiên không dám nhận nên đã vứt đi rồi.”
Đào Châu Phong giải thích hộ Lan Giác: “Việc Lan thị lang biết hắn, bản bộ đường tất nhiên có biết, lần đó khi bản bộ đường thẩm tra án, Lan đại nhân cũng ở Hình bộ cho nên có gặp qua…”
Sắc mặt của Lý Phương Đồng đã hoá đen thui, Lưu Bính tiếp tục nói: “Nghe nói tên học sinh này còn gây ra mấy chuyện bội tình bạc nghĩa nữa, còn cả mấy chuyện cãi vả yêu đương. Nhưng mà, chấm bài thi thì phải lấy bài thi làm chính, không thể lấy nhân cách ra mà bình…”
Đào Châu Phong nói: “Ô, quái lạ, nhìn chữ của người này, thật không giống với loại người đó nhỉ?”
Lý Phương Đồng lạnh lùng nói: “Đào đại nhân, là do hạ quan tài sơ học thiển, tiến cử nhầm bài rồi. Bài thi này của Trương Bình, xin hãy xem như hạ quan chưa từng tiến cử.”
Đào Châu Phong cầm bài thi của Trương Bình, than ngắn thở dài nói: “Lý đại nhân, ngài đã suy nghĩ kỹ càng chưa? Nếu như ngài không tiến cử, bài thi này sẽ không đến được chỗ bản bộ đường, xem như lần thi này Trương Bình rớt bảng đấy.”
Sắc mặt Lý Phương Đồng tái mét, lạy một cái thật sâu: “Là do hạ quan vô năng, nhất thời hoa mắt. Xin đại nhân cho phép hạ quan rút lại tiến cử, nhân phẩm như kẻ này Lý Phương Đồng tôi bất luận giá nào cũng không thể tiến cử!”
Đào Châu Phong thở dài một cái thật mạnh, cuộn bài thi của Trương Bình lại, vuốt ve một hồi lâu rồi đặt qua một bên. Nhấc bút đánh một vòng tròn trên bài thi của Mã Liêm.
Lưu Bính ngậm cười nói: “Lý đại nhân không cần phải nghiêm trọng vậy đâu, đối với mấy việc này Lưu mỗ cũng chỉ là nghe nói mà thôi. Ối dào, nói ra là do ta đã cản trở hắn, nếu như không mở niêm phong bài thi ra, xem chừng hắn đã trúng rồi. Đáng tiếc Lý đại nhân đã bỏ lỡ một môn sinh,”
Lý Phương Đồng cứng rắn nói: “Lý mỗ còn phải cám ơn Lưu đại nhân mới phải, nếu không thì lỡ nhận loại người này làm học trò, nhất định là điều ô nhục trong cuộc đời của Lý mỗ.”
Lan Giác đứng cạnh bên không nói câu nào chỉ cười cười, rồi y quay người trở vào phòng chấm đề Nhã.
Buổi sáng yết bảng ngày hôm ấy, Trương Bình và Trần Trù đứng trong đám đông, hình như xem đi xem lại bảng danh sách rất nhiều lần mới dám chắc trên đó không có tên của hai người.
Trương Bình lặng lẽ quay người tách ra khỏi đám đông, Trần Trù thất vọng chán nản bước đi bên cạnh hắn.
Một con ngựa trắng vội vàng phi đến, suýt chút nữa là đâm sầm vào Trương Bình. Trương Bình và Trần Trù né sang bên đường. Người trên ngựa ghì dây cương, từ trên cao ngó xuống nhìn hai người bọn họ, nhướn mày cười nói: “Trương huynh, Trần huynh, thật là có duyên.”
Trương Bình nhướn mí mắt nhìn, hoá ra lại là Mã Liêm.
Thần thái Mã Liêm hồng hào tươi tốt, đầu mày đuôi mắt đều lộ vẻ đắc chí: “Trương huynh, Trần huynh, trên bảng có tên hai người chứ?”
Trần Trù cứng rắn nói: “Tên xếp dưới Tôn Sơn, thật là ngưỡng mộ cái tên ngựa chết nhà huynh!”
Mã Liêm cười nói: “Đâu dám đâu dám, danh sách cuối cùng còn phải chờ thi Đình, sợ rằng chỉ là bét bảng, gặp may mà thôi. Hai vị nhân huynh tài cao kỳ thi sau chắc chắn có thể đề tên lên bảng vàng!”
Gã giật cương một cái, cuốn bụi mà đi.
Trần Trù hừ giọng nói: “Tiểu nhân đắc chí! Hừ, đáng tiếc, người ta còn có cái để mà đắc chí… Trương huynh, huynh có dự tính gì không? Tôi thì tính vẫn ở lại Kinh Thành.”
Trương Bình nói: “Tôi trở về huyện Nam Trì, vật giá Kinh Thành cao quá, tôi trụ không nổi.”
Trần Trù đáp: “Huynh và tôi đều giống nhau, đều là kẻ không mẹ không cha, ở đâu mà không được hả? Tuy vật giá Kinh Thành cao nhưng lúc trước huynh bán mì không đủ sống sao? Đợi sau này hai ta giúp đỡ lẫn nhau, trước kia chẳng phải chúng ta vẫn sống tốt vài tháng đấy sao. Ba năm, không phải chỉ như cái chớp mắt à? Trừ phi huynh không muốn thi tiếp nữa thôi… vậy thì thật đáng tiếc… Đến Mã Liêm mà còn đậu, tôi thấy thi cử chẳng khó khăn gì cả, lần tới tôi với huynh chắc chắn sẽ đậu!”
Trương Bình không nói tiếng nào, trở về nhà, ngả đầu đánh một giấc thật say.
Trần Trù với mấy sĩ tử thi rớt cùng nhau uống rượu thâu đêm không về, đến sáng ngày hôm sau mới say bí tỉ mò về tới cửa.
Trương Bình đặt gã nằm ngay ngắn trên giường, lôi cái xe hàng đã lâu không đụng tới, lại kéo ra đầu ngõ bán hàng.
Lúc chạng vạng, hắn nhìn thấy một bóng người quen thuộc từ đường bên kia đi tới.
Người đó đi đến trước gánh hàng, nói với hắn: “Cho tô mì.”
Trương Bình đập một quả trứng luộc vào tô mì, luộc chín qua. Lúc hắn bưng mì lên, Lan Giác cười cười: “Ta không muốn thêm trứng vào đâu.”
Trương Bình chà tay vào tạp dề, buồn bực nói: “Coi như tặng đi.”
Lan Giác cầm đũa lên nhìn hắn: “Sau khi rớt bảng, có dự tính nào chưa?”
Trương Bình đáp: “Muốn trở về quê, cho nên mới bán hàng kiếm chút lộ phí.”
Lan Giác ngẩng mặt lên, thản nhiên nói: “Nếu như ngươi muốn tiếp tục ở lại Kinh Thành, nhà ta đương lúc thiếu một chưởng quỹ. Nhưng mà như thế thì lần sau nếu ngươi ứng thí, bất luận là ai tiến cử bài của ngươi, ngươi xem như cũng đã là môn sinh của ta rồi.”
Trương Bình trầm mặt một lúc, đáp lại: “Đa tạ cất nhắc của đại nhân nhưng học trò vẫn muốn trở về quê nhà.”
Lan Giác cười cười: “Ta chỉ nói thế thôi, tất nhiên vẫn phải theo lựa chọn của ngươi.”
Ăn mì xong, Lan Giác đứng dậy trả tiền. Từ đầu kia của con đường đột nhiên xuất hiện một đám nha sai tay cầm binh khí xiềng gông đi về phía này.
Hùng dũng oai vệ dẫn đầu đám bổ khoái ấy hóa ra lại là Vương Nghiên. Bộ quan bào màu đỏ cực kỳ chói mắt dưới ánh tà dương.
Ánh mắt Vương Nghiên quét qua Lan Giác rồi dừng lại ở Trương Bình, phất tay: “Áp giải về Hình bộ!”
Vài nha dịch đeo gông vào người Trương Bình, Vương Nghiên nhìn hắn thật lâu: “Ngươi cầm tinh sao chổi hay sao thế?”
Lan Giác không kìm được hỏi: “Rốt cuộc xảy ra chuyện gì vậy?”
Vương Nghiên lại nhìn sang Lan Giác, thần sắc phức tạp, ánh mắt tỏ vẻ hết cách: “Một sĩ tử trúng bảng trong kỳ thi lần này, tên là Mã Liêm, đã chết rồi. Trương Bình lại tiếp tục trở thành nghi phạm.”